Melk is voor kalfjes, toch?

Melk is voor kalfjes

Melk is voor kalfjes. Het zit vol groeihormonen om een kalf van 40 kilo zo snel mogelijk uit te laten groeien tot een koe van 600 kg. Trouwens, wist je dat de mens het enige zoogdier op aarde is dat als volwassene melk drinkt van een ander zoogdier? Koemelk is niet voor mensen.

Uhm, okay?! 🙄

Dit soort statements roepen bij mij altijd enorm veel vragen op:

• Wat betekent dat zinnetje “melk is voor kalfjes”? Is dat net zoiets als “bananen zijn voor apen”, “wortels zijn voor konijnen” en “een ei is bedoeld om een kuikenembryo te laten groeien”? Of “giftige paddenstoelen zijn er om overbevolking te voorkomen”?
• Hoeveel van die hormonen zitten er dan in melk?
• Drinkt een kalf nog melk als ze een koe is die 600 kg weegt?!
• En hoeveel melk drinkt een kalf per dag?
• “We zijn het enige zoogdier dat als volwassene nog melk drinkt”. En? dus? We zijn ook het enige zoogdier dat voedsel kookt en dat is een essentiële stap geweest in de ontwikkeling van de mens.

Dus wat zegt het nu? Niets toch? Kortom, tijd voor wat nuance.

Van kalf tot koe

De eerste dagen drinkt een kalfje biestmelk. Zo noemt men de eerste melk die de moeder na de geboorte aanmaakt. Die melk bevat veel voedingsstoffen die een net geboren kalfje nodig heeft. Na een paar dagen schakelt de moeder over op gewone melk.

Vanaf dat moment varieert het verloop van kalf tot koe enigszins. Dat is ook sterk afhankelijk van of het kalf opgroeit bij de moeder of niet.

Kalveren drinken de eerste maand ongeveer tien liter melk per dag als het gaat om melk van de moeder. Daarna zelfs wel vijftien liter per dag. Van kunstmelk drinken/krijgen ze minder per dag.

Al vrij snel leert een kalf ook om water en ruwvoer zoals gras, kuil en hooi te eten. Dat stimuleert de pensontwikkeling en dan gaat een kalf ook steeds meer vast voedsel eten, omdat ze de omschakeling naar ruwvoer willen stimuleren.

Als een kalf ruim twee maanden oud is, weegt het ongeveer 80 kg en krijgt het op de boerderij geen melk meer, alleen nog maar ruwvoer.

In 2 maanden van 40 kg naar 80 kg

Een kalf dat opgroeit bij de moeder drinkt op een gegeven moment botweg zo’n 10.000 kcal aan melk. Dan reken ik de consumptie ruwvoer nog niet eens mee. Vervolgens wordt een kalf in 2 maanden tijd zo’n 40 kg zwaarder. Als je als mens 10.000 kcal per dag naar binnen zou werken, dan wordt je met gemak zelfs zo’n 60 kg zwaarder in 2 maanden tijd! Tenminste, als je zo’n hoeveelheid aan voedsel overleeft.

Dus melk én ruwvoer helpen een kalf in 2 maanden tijd van 40 kg naar 80 kg. Ruwvoer zorgt er vervolgens, in 22 maanden tijd, voor dat een kalf van 80 kg naar een koe van 600 kg gaat.

Groeihormonen

In Europa is er een algemeen verbod op het gebruik van groeihormonen in de veehouderij. Met hormonen geproduceerde voedingsmiddelen mogen ook niet in de EU worden ingevoerd en verkocht.

Hoe zit het dan met IGF-1?

Alle dierlijke producten (dus bijvoorbeeld ook moedermelk) bevatten hormonen. Het valt in de categorie groeihormonen. IGF-1 staat voor insuline-like growth factor.

In melk zitten kleine hoeveelheden groeihormonen (zoals IGF-1), want die komen van nature voor in een koe. De concentratie in melk is echter vele malen lager dan wat van nature in ons lichaam voorkomt. Zie bijvoorbeeld ook de post van Kasper Hettinga (universitair hoofddocent bij Wageningen Universiteit).

Dierlijke producten dragen dus wel bij aan de inname van hormonen, maar de hoeveelheid is zo klein dat het geen effect lijkt te hebben op onze gezondheid. Daarbij, voor zover er IGF-1 in melk zit, wordt het afgebroken in de darm. Dat is ook de reden dat kinderen die slecht groeien groeihormonen per injectiespuit krijgen en niet per capsule.

En die documentaires dan?

Hoe zit het dan met die documentaires zoals “Forks over knives” en “Food Choices”? Die roepen al dat soort dingen als: “melk is voor kalfjes”.

Ik vind die documentaires altijd leuk om te kijken. Ze dragen bij aan het creëren van meer bewustzijn, maar geven helaas vaak een erg ongenuanceerd en eenzijdig beeld.

Zo zie je vaak Dr. T. Colin Campbell terugkomen, de schrijver van het boek “The China Study”. Hij promoot een veganistisch eetpatroon. Ofwel, een eetpatroon compleet zonder dierlijke producten. Het boek dat hij heeft geschreven is gebaseerd op een ecologische studie (beperkte bewijskracht) rondom 6.500 mensen (wat relatief weinig is voor een ecologische studie) van Chinese afkomst (geldt het dan wel voor Europeanen?).

Walter Willett (zeer vooraanstaand wetenschapper) is een tijdje adviseur geweest tijdens het verloop van die studie en geeft aan dat de studie bijna niets opleverde. Het boek is vervolgens gebaseerd op dat bijna niets. Walter Willett zegt zelfs letterlijk dat het boek geen wetenschappelijke basis heeft.

Voordelen aan melk

Volgens de Gezondheidsraad (zie de Richtlijnen goede voeding 2015) zitten er zelfs allerlei voordelen aan het nuttigen van enkele porties zuivel per dag, waaronder melk of yoghurt. Dit zijn voordelen zoals een positief effect op het lichaamsgewicht, lager risico op diabetes type 2 en een lager risico op darmkanker. Allemaal gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

Let op, er staat: “enkele porties”. De Gezondheidsraad schrijft over hoeveelheden zoals 60 of meer gram yoghurt per dag en 400 gram totale zuivel per dag. En een beetje glas melk bevat al snel 250 gram melk. Ze adviseren dus absoluut géén liters melk.

Melk goed voor elk?

Dus melk is goed voor elk? Nee. Melk is zeker niet goed voor elk! Er zijn mensen die een lactose intolerantie en/of een koemelkallergie hebben. Die mensen krijgen klachten door het drinken van melk en/of het eten van andere zuivelproducten. De meeste klachten zijn direct duidelijk en doen zich vaak al na 15 minuten voor. Sommige klachten kunnen echter ook pas ontstaan na enkele uren of dagen, zoals in het geval van bijvoorbeeld eczeemklachten.

Kun je zonder melk?

Je kunt prima zonder melk en/of zuivel. Ja, het bevat onder andere veel calcium, vitamine B12 en eiwitten, maar die voedingsstoffen kun je ook uit andere voedingsmiddelen halen. Niet altijd even gemakkelijk in aanbevolen hoeveelheden, maar het kan wel.

Conclusie

De waarheid is, net als zó vaak, weer véél genuanceerder vergeleken bij die statements die je vaak hoort. Melk en/of zuivel met mate is gezond. Er zitten zelfs voordelen aan, maar het is niet noodzakelijk. Melk is niet goed voor elk, sommige mensen krijgen klachten door het drinken van melk. En al die spookverhalen? Ik zeg: “Laat je niet gek maken“.

Help mee!

Welk eetpatroon en leefstijl je kiest is jouw beslissing. Ik verstrek alleen betrouwbare, praktische en motiverende informatie, gebaseerd op wetenschappelijk bewijs dat je kunt gebruiken bij het maken van jouw keuzes. Ik vermijd graag het geneuzel in de marge en focus op hetgeen waar de grootste winst te behalen is.

Deel het artikel gerust op social media en/of laat me weten wat je ervan vindt. Dankjewel, Carlo Kool.

Carlo Kool (1975) is voedingsdeskundige. Hij volgde onder andere de opleiding Gewichtsconsulent en diverse cursussen op het gebied van voeding en gezondheid van Wageningen University & Research.