Is een gezond eetpatroon ook goed voor het milieu?

Wat is een gezond eetpatroon?

Allereerst, wat is een gezond eetpatroon? Kort samengevat, leg het accent op plantaardige voedingsmiddelen (groenten en fruit, volkorengranen, peulvruchten, noten, zaden, etc.) en water voor de dorst.

Met of zonder dierlijke producten?

Een gezond eetpatroon kan een eetpatroon zijn met of zonder vis, met of zonder zuivel, met of zonder eieren, met of zonder wat vlees en hoog of laag in vet. De keuze is afhankelijk van je voorkeur.

Let wel, in sommige gevallen, zoals bijvoorbeeld met een veganistisch eetpatroon, zijn supplementen noodzakelijk. Of gebruik dagelijks voldoende verrijkte producten, zoals plantaardige melk of vleesvervangers bijvoorbeeld.

Heel kort samengevat

Heel kort samengevat, door Michael Pollan, komt het hier op neer: eet voedsel, niet te veel, vooral planten. Dus dierlijke producten (zoals zuivel en vlees) met mate.

Wat is “met mate”?

Zuivel met mate is, volgens de Gezondheidsraad, 60 of meer gram yoghurt per dag en 400 gram totale zuivel per dag. Een beetje glas melk bevat al snel 250 gram melk. Er wordt dus absoluut géén liters melk of bakken met yoghurt geadviseerd.

Qua vlees is het advies van de Gezondheidsraad om niet meer dan 500 gram vlees per week te eten, waarvan maximaal 300 gram rood vlees, zoals rundvlees en varkensvlees.

Als het gaat om vis is het advies van de Gezondheidsraad om één keer per week, bij voorkeur vette, vis te eten.

Dit wordt er dus bedoeld als er staat “dierlijke producten met mate”. Dat is een stuk minder dierlijke producten dan men nu consumeert.

De belasting van dierlijke producten in context

Eet je gezonder, dan levert dat minder belasting op voor het klimaat en klimaat is een onderdeel van het milieu. Voedingsmiddelen met een lagere klimaatbelasting gaan vaak hand in hand met een gezonde voeding. Gezondere keuzes (minder vlees, of duurzamere keuzes binnen voedingsmiddelengroepen, of beiden) leveren een aanzienlijke vermindering van broeikasgasemissies op.

Zo is het eten van dierlijke producten belastend voor het klimaat. Deze belasting wordt uitgedrukt in CO2-uitstoot. Maar hoe verhoudt zich dat tot andere zaken die ook belastend zijn voor het klimaat?

Tijdens een vliegvakantie naar Bali, stoot je per persoon zo’n 4.000 kilo CO2 uit. Dat is gelijk aan het eten van 400 kilo kaas. Een vliegvakantie naar Bali compenseer je dus niet door geen kaas meer te eten.

Dit toont aan dat het dus belangrijk is om de CO2-uitstoot in context te plaatsen om te kunnen bepalen hoeveel “veel” is.

Zo kun je door bewust te eten simpel best veel besparen:

1. Eet je 2 dagen geen vis of vlees? Dan bespaar je 130 kg CO2 per jaar
2. Voorkom je voedselverspilling? Dan bespaar je 210 kg CO2 per jaar
3. Eet je 4 dagen geen vis of vlees? Dan bespaar je 260 kg CO2 per jaar
4. Word je fulltime vegetariër? Dan bespaar je 460 kg CO2 per jaar
5. Word je fulltime veganist? Dan bespaar je 850 kg CO2 per jaar

Lijkt veganist worden je niks? Dan zou je ook je autovakantie naar Frankrijk kunnen overslaan. Maar goed, het hoeft allemaal niet zo extreem. Het een sluit het ander niet uit. Meer bewustzijn en alle kleine beetjes helpen.

Je kunt ook flink besparen door een dag per week de trein te nemen in plaats van de auto (reisafstand Amsterdam – Utrecht), dan bespaar je 750 kg CO2-uitstoot per jaar. Of vervang het glas in je huis door HR++ glas en bespaar 800 kg CO2-uitstoot per jaar. Er zijn meerdere wegen naar Rome.

De rol van CO2-uitstoot is complex

De rol van CO2-uitstoot is een complex verhaal. Uiteindelijk gaat het om de balans tussen uitstoot en opname en spelen er dus veel meer zaken een rol dan alleen maar de uitstoot. Globale CO2-resorptie wordt eigenlijk nog niet goed begrepen. Dit maakt het focussen op alleen de CO2-uitstoot een eenzijdig verhaal.

Biologisch is beter voor het milieu, toch?

Het klinkt heel logisch, biologisch. Maar is het ook beter voor het milieu?

Om de totale milieuprestaties van biologische landbouw en gangbare landbouw goed te kunnen vergelijken, moet je de verschillende milieu-aspecten, zoals het gebruik van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen, het energiegebruik en landgebruik, tegen elkaar afwegen.

Biologisch scoort dan op veel punten beter dan gangbaar: er worden geen kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen gebruikt, door wisselteelt en plantkeuze raakt de bodem niet uitgeput, het bodemleven is gezonder en gevarieerder en er is meer biodiversiteit.

Op landgebruik scoort biologisch wat slechter, omdat er meer grond nodig is om dezelfde hoeveelheid te produceren. Maar daar staat tegenover dat het land dat gebruikt wordt, een rijkere bodem en meer biodiversiteit heeft.

Op energiegebruik scoort biologisch niet per se beter, maar ook niet slechter dan gangbaar: het hangt af van de teler en hoe energiezuinig die is.

Kortom, het is niet zo zwart-wit. Elk nadeel heb z’n voordeel, zou Cruijff gezegd hebben. Op de website van het Milieu Centraal vind je de uitgebreide toelichting.

Lokaal en seizoensgebonden is beter voor het milieu, toch?

Seizoensgebonden is ook een lastig begrip. Wat valt daar precies onder? Betekent lokaal alleen groenten en fruit dat op dít moment in Nederland groeit of alleen wat er nú in en om jouw woonplaats groeit?

Het begrip is wat ruimer. Kort samengevat is Europese vollegronds-groente een goede keuze, net als producten uit kassen met veel energiemaatregelen.

Dus wat is nú een goede keuze? Bekijk hiervoor de groente- en fruitkalender van het Milieu Centraal. Deze kalender laat in een mooi overzicht zien wat nu een goede keuze is.

PS Bovenaan die pagina kun je wisselen tussen de groente- of fruitkalender.

Het grotere probleem

Het grotere probleem is echter overbevolking. Als we dit linksom of rechtsom niet onder controle krijgen, dan is elke interventie op het gebied van eetpatroon alleen maar uitstel van executie. Dit is mogelijk een gevoelig onderwerp, maar vroeg of laat moet dit bespreekbaar gemaakt gaan worden, anders zijn er straks alleen nog maar staanplaatsen op aarde en moeten we opzoek naar andere planeten om te gaan wonen. Stephen Hawking bespreekt de opties op het Starmus Festival met het thema ‘the future of humanity’. Geen rooskleurig vooruitzicht als je het mij vraagt.

Conclusie

Is een gezond eetpatroon ook beter voor het milieu? Ja, wat gezond is voor jou is goed voor het milieu. Op hoofdlijnen houdt dit in: meer plantaardig, minder dierlijk dan de gemiddelde Nederlander nu eet.

Je kunt ook verder gaan. Door veganist te worden kun je best veel CO2-uitstoot besparen, maar hetzelfde resultaat kun je ook bereiken door je vakantie naar Frankrijk over te slaan. Kortom, er zijn meerdere wegen naar Rome en het een hoeft het ander niet uit te sluiten. Meer bewustzijn en alle kleine beetjes helpen.

Echter, er is een groter probleem: overbevolking. Als we dit linksom of rechtsom niet onder controle krijgen, dan is elke actie op het gebied van eetpatroon alleen maar uitstel van executie.

Ben jij er bewust mee bezig? Welke keuzes maak jij?

Help mee!

Welk eetpatroon en leefstijl je kiest is jouw beslissing. Ik verstrek alleen betrouwbare, praktische en motiverende informatie, gebaseerd op wetenschappelijk bewijs dat je kunt gebruiken bij het maken van jouw keuzes. Ik vermijd graag het geneuzel in de marge en focus op hetgeen waar de grootste winst te behalen is.

Deel het artikel gerust op social media en/of laat me weten wat je ervan vindt. Dankjewel, Carlo Kool.

Carlo Kool (1975) is voedingsdeskundige. Hij volgde onder andere de opleiding Gewichtsconsulent en diverse cursussen op het gebied van voeding en gezondheid van Wageningen University & Research.