NOODOPROEP: stop het geneuzel in de marge!

NOODOPROEP

De onderbouwing voor de gemaakte uitspraken

Er is hier en daar wat rumour ontstaan over dit filmpje en er werden vraagtekens geplaatst bij de uitspraken die ik doe in het filmpje. Klopt het wel? Worden we wel eerder chronisch ziek? Is er wel een wetenschappelijke basis voor wat ik zeg? Etc. Natuurlijk! Mensen die mij wat beter kennen, weten dat ik echt niet zo maar wat roep. In dit artikel licht ik dan ook graag mijn noodoproep toe, inclusief bijbehorende bronvermeldingen.

We leven steeds langer met een chronische ziekte

We worden steeds ouder [1]. Echter, we leven ook flink langer met een chronische ziekte. Het verwachte aantal levensjaren met chronische ziekten is de laatste 30 jaar flink toegenomen: van 18 jaar naar 31 jaar voor mannen, van 25 jaar naar 42 jaar voor vrouwen [2]. De levensverwachting met chronische ziekten steeg in de periode 2006-2016 voor mannen met 12,8% en voor vrouwen met 6,9% significant [3]. De levensverwachting zonder chronische ziekten was in 2016 voor mannen nog slechts 46,8 jaar en voor vrouwen nog minder, namelijk 40,8 jaar [4].

We zijn tegenwoordig dus zo’n beetje de helft van ons leven chronisch ziek.

Wat zijn chronische ziekten?

Met chronische ziekten bedoelen we onder andere:

• Kanker;
• hart- en vaatziekten;
• ziekten van de ademhalingsorganen;
• diabetes;
• etc.

Alleen de eerste drie van dit rijtje zijn al verantwoordelijk voor zo’n tweederde (!) van de doodsoorzaken. In 2016 stierven er in Nederland 148.997 mensen, waarvan 46.943 aan kanker, 38.613 aan hart- en vaatziekten en 11.997 aan ziekten van de ademhalingsorganen. Ter vergelijking, in 2016 stierven er 604 mensen aan verkeersongevallen [5].

Snijdende trends

Kijk je bijvoorbeeld naar de trend van type 2 diabetes, dan zie je dat die ook enorm toeneemt. Tussen 1991 en 2014 is het aantal diagnoses voor mannen met diabetes type 2 meer dan verdubbeld en voor vrouwen met ongeveer 50% gestegen [6]. Diabetes is inmiddels de meest voorkomende chronische ziekte in Nederland. Ruim 1,2 miljoen Nederlanders heeft diabetes en elke week komen er zo’n 1.200 bij [7]!

Chronische ziek op jongere leeftijd

De aantallen mensen met diabetes type 2 stijgt niet alleen, er zijn ook steeds meer jonge mensen met diabetes type 2. Voorheen heette diabetes type 2 ouderdomsdiabetes. Echter, doordat steeds meer jonge mensen deze vorm van diabetes kregen, hebben ze de naam veranderd. In 2015 was er zelfs een meisje van 3 jaar (!) met diabetes type 2 [8].

Wat is de oplossing

In de media vechten voedingsdeskundige elkaar de tent uit als het gaat om onderwerpen zoals e-nummers, wordt je dik van koolhydraten, is suiker nu wel of niet verslavend, etc. Alleen maar discussies waarover de meningen verschillen. Is dit de oplossing? Zou het niet handiger zijn om te gaan benadrukken waar we het als voedingsdeskundigen over eens zijn?

De overeenkomsten van de verschillende leefstijladviezen

Dit is wat elk leefstijladvies gemeenschappelijk heeft:

• Rook niet;
• zorg voor een gezond gewicht;
• beweeg minimaal 30 minuten matig intensief per dag;
• eet voldoende groenten en fruit (minimaal 250g groenten en 2 stuks fruit);
• kies voor volkoren producten (vermijd geraffineerde koolhydraten zoals wit-/bruinbrood, witte pasta, snoep, frisdrank, vruchtensap, etc.);
• eet vlees met mate (niet meer dan 500g per week, waarvan niet meer dan 300g rood vlees).

Hier slaat 98% van de Nederlandse bevolking echter de plank al mis. Terwijl je met dit advies het risico op een chronische ziekte al met 80% kunt verlagen!

Veeg 80% van de chronische ziekten van tafel

Je kunt met dit advies al de kans op een chronische ziekten met 80% verlagen. Dan heb ik het over 90% in het geval van diabetes type 2 , 80% in het geval van hart- en vaatziekten en 40-60% in het geval van kanker [9-12, 18].

Let op, dit is natuurlijk geen garantie. Er zijn nog andere factoren die een rol kunnen spelen. Maar je verkleint de kans in elk geval wel enorm.

#stophetgeneuzelindemarge

Wat bedoel ik het met geneuzel in de marge? Laat ik het middels een metafoor uitleggen.

Stel, je wilt een auto gaan kopen. Is metalic lak beter dan gewone lak? Sommigen zeggen dat metalic lak harder is en dus beter. Is een turbo beter dan een compressor? Zijn metalen ventieldopjes beter dan plastic ventieldopjes? Enzovoort. Daar kun je hele discussie over voeren.

Dit noem ik het geneuzel in de marge als het gaat om het aanschaffen van een auto. Wat is dan het belangrijkste? Waar zo de focus op moeten liggen? De belangrijkste punten zijn, de punten die elke auto gemeenschappelijk heeft:

• 4 wielen;
• een motor;
• een stuur;
• een gas- en rempedaal;
• etc.

Dit is de basis, toch? Heb je een auto met slechts 2 wielen, een kapotte motor, dat een stuur dat mist, waarvan het gas- en rempedaal blijven hangen, etc. Dan maakt het toch niet dat hij wel metalic lak heeft, omdat dat dit beter zou zijn?

98% van Nederland heeft de basis niet op orde

Op dit moment slaat 98% van Nederland de plank mis. Deze gigantische hoeveelheid Nederlanders hebben de gemeenschappelijke basis niet op orde. Dit zijn de cijfers:

• 25% rookt nog [13];
• 95% haalt de 200 gram groenten per dag niet en 90-94% de 2 stuks fruit niet [14];
• 50% heeft overgewicht [15];
• 45% beweegt te weinig [16].

Verder eet/drinkt men massaal en steeds meer geraffineerde koolhydraten (wit/bruinbrood, witte pasta, frisdrank, vruchtensap, soep, etc.) en eten men veel meer vlees dan vroeger [17].

We verzuipen

Wanneer een boot lek is en vol loopt met water, dan ga je toch niet eerst een haarscheurtje repareren waar het water naar binnen druppelt? Dan pak je toch het allergrootste gat als eerste aan? Daar is dé winst te behalen, niet waar?

Vandaar mijn boodschap: stop het geneuzel in de marge. Laten we allemaal vanaf nu focussen op de basis, de gemeenschappelijke deler in plaats van de verschillen waar het over oneens zijn. De plek waar de grootste winst te behalen is. Laten we die boodschap nu eens verspreiden.

De basis

Wat is de basis? Waar zijn we het allemaal over eens? Niet roken, gewicht onder controle, voldoende bewegen en voldoende groenten en fruit, geen geraffineerde koolhydraten en vlees met mate.

Help mee!

Help mee om deze boodschap te verspreiden. #stophetgeneuzelindemarge

Meer informatie?

In het receptenboek Gezonde keuzes, simpel gemaakt leg ik dit alles nog veel uitgebreider uit. #stophetgeneuzelindemarge

Bronnen

1. NU.nl. (2017, 22 februari). Levensverwachting gaat snel grens van negentig jaar passeren. Geraadpleegd op 7 februari 2018, van https://www.nu.nl/gezondheid/4486965/levensverwachting-gaat-snel-grens-van-negentig-jaar-passeren.html
2. Centraal Bureau voor de Statistiek. (2014, juni). Projecties van de gezonde levensverwachting tot 2030. Geraadpleegd op 7 februari 2018, van https://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/9D3FDBF6-B162-4EA7-AAD6-121F8704B525/0/20140206b15artpdf.pdf
3. Volksgezondheidenzorg.info. (z.j.). Gezonde levensverwachting > Cijfers & Context > Trends. Geraadpleegd op 7 februari 2018, van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/gezonde-levensverwachting/cijfers-context/trends#!node-trend-gezonde-levensverwachting-naar-geslacht
4. Volksgezondheidenzorg.info. (z.j.). Gezonde levensverwachting > Cijfers & Context > Huidige situatie. Geraadpleegd op 7 februari 2018, van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/gezonde-levensverwachting/cijfers-context/huidige-situatie#node-gezonde-levensverwachting-naar-geslacht
5. Centraal Bureau voor de Statistiek. (2017, 7 augustus). Overledenen; belangrijke doodsoorzaken (korte lijst), leeftijd, geslacht [Dataset]. Geraadpleegd op 21 september 2017, van http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=7052_95
6. Volksgezondheidenzorg.info. (z.j.). Diabetes mellitus > Cijfers & Context > Trends. Geraadpleegd op 21 september 2017, van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/diabetes-mellitus/cijfers-context/trends
7. Diabetes Fonds. (z.j.). 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes. Geraadpleegd op 21 september 2017, van https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/diabetes-in-het-algemeen/diabetes-in-cijfers/1-2-miljoen-nederlanders-hebben-diabetes
8. NU.nl. (2015, 17 september). Eerste 3-jarige met ouderdomsdiabetes. Geraadpleegd op 21 september 2017, van https://www.nu.nl/gezondheid/4127806/eerste-3-jarige-met-ouderdomsdiabetes-.html
9. Korat, Andres V. Ardisson, Walter C. Willett, and Frank B. Hu. “Diet, lifestyle, and genetic risk factors for type 2 diabetes: a review from the Nurses’ Health Study, Nurses’ Health Study 2, and Health Professionals’ Follow-up Study.” Current nutrition reports 3.4 (2014): 345-354.
10. Yu, Edward, et al. “Diet, lifestyle, biomarkers, genetic factors, and risk of cardiovascular disease in the nurses’ health studies.” American journal of public health 106.9 (2016): 1616-1623.
11. Lanting, C. I., et al. “Contribution of lifestyle factors to cancer: Secondary analysis of Dutch data over 2010 and a projection for 2020.” Nederlands tijdschrift voor geneeskunde 159 (2013): A8085-A8085.
12. McGuire, Shelley. “World cancer report 2014. Geneva, Switzerland: World Health Organization, international agency for research on cancer, WHO Press, 2015.” Advances in Nutrition: An International Review Journal 7.2 (2016): 418-419.
13. Volksgezondheidenzorg.info. (z.j.). Roken > Cijfers & Context > Huidige situatie: volwassenen. Geraadpleegd op 7 februari 2018, van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/roken/cijfers-context/huidige-situatie-volwassenen#!node-roken-naar-leeftijd
14. Volksgezondheidenzorg.info. (z.j.). Voeding > Cijfers & Context > Huidige situatie. Geraadpleegd op 21 september 2017, van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/voeding/cijfers-context/huidige-situatie
15. Volksgezondheidenzorg.info. (z.j.). Overgewicht > Cijfers & Context > Huidige situatie. Geraadpleegd op 7 februari 2018, van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/overgewicht/cijfers-context/huidige-situatie#node-overgewicht-volwassenen
16. Volksgezondheidenzorg.info. (z.j.). Sport en bewegen > Cijfers & Context > Huidige situatie. Geraadpleegd op 7 februari 2018, van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/sport-en-bewegen/cijfers-context/huidige-situatie#node-beweeggedrag-0
17. Centraal Bureau voor de Statistiek. (2010, 24 september). Voedings- en genotmiddelen; consumptie per Nederlander, 1899 – 2009 [Dataset]. Geraadpleegd op 7 februari 2018, van https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37154/table?ts=1517847299370
18. Song, M., & Giovannucci, E. (2016). Preventable incidence and mortality of carcinoma associated with lifestyle factors among white adults in the United States. JAMA oncology, 2(9), 1154-1161.