Verklein je kans op kanker

Kanker raakt ons allemaal

Iedereen is direct of indirect wel eens geconfronteerd met kanker. Het raakt ons allemaal. De statistieken die volgen in dit artikel gaan niet over een anonieme groep. De statistieken gaan over mensen zoals jij, ik, over je partner, je familie, vrienden, collega’s, kennissen, buren, enzovoort. Mensen zoals wij en in onze omgeving. Toch zijn we niet compleet aan de goden overgeleverd, we kunnen zelf ook iets doen om de kans te verkleinen.

In 2015 stierven 44.124 mensen als gevolg van kanker

Kanker is (als ziektegroep) de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. In 2015 stierven in Nederland 44.124 personen (23.899 mannen en 20.225 vrouwen) met kanker als onderliggende doodsoorzaak. Ter vergelijking, in 2015 stierven er 578 mensen door wegverkeersongevallen.

Ongeveer 105.000 nieuwe gevallen van kanker in 2015

In 2015 werden in Nederland ongeveer 105.000 nieuwe gevallen van kanker vastgesteld: 54.600 bij mannen en 50.400 bij vrouwen.

Diverse risicofactoren voor kanker

Er zijn diverse factoren die van invloed zijn op het ontstaan en de ernst van kanker. Bij veel vormen spelen genetische factoren een rol. Hiernaast zijn er nog veel meer factoren die een rol spelen.

De leefstijlfactoren roken, ongezonde voeding, alcoholgebruik en onvoldoende bewegen verhogen, in meerdere of mindere mate, het risico op het krijgen van kanker en/of zijn van invloed op de ernst. Hetzelfde geldt voor overgewicht.

Blootstelling aan asbest kan leiden tot longvlies- en buikvlieskanker en (in samenhang met roken) tot longkanker.

Ook bepaalde bacterie- en virusinfecties kunnen leiden tot het ontstaan van kanker. Een bekend voorbeeld is infectie met het humane papillomavirus (HPV), dat tot baarmoederhalskanker kan leiden.

Ten slotte kunnen zowel ioniserende straling (bijvoorbeeld afkomstig van radon) als UV-straling (zonlicht) leiden tot het ontstaan van kanker. Een bekend voorbeeld als gevolg van blootstelling aan zonlicht is huidkanker.

Voorkom 40-60% van de gevallen van kanker

Uit onderzoek blijkt dat 40-60% van de gevallen voorkomen kunnen worden door een gezonde levensstijl. Dit blijkt niet alleen uit het AACR Cancer Progress Report 2016, maar ook uit Nederlands onderzoek. Kijk je naar het plaatje bovenaan deze pagina, dan zie je wat relatief gezien bijdraagt aan de kans op kanker volgens het Amerikaanse rapport. Dit is vergelijkbaar met de resultaten uit het Nederlandse onderzoek.

1. Stop met roken

Roken stelt een persoon bloot aan toxische stoffen die genetische mutaties kunnen veroorzaken welke het risico verhogen op longkanker en ook op 17 andere soorten kanker.

Hier is in Nederland zeker winst te behalen. Van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder rookt in 2016 een kwart (24,1%).

Ongeveer 20% van de gevallen van kanker had voorkomen kunnen worden, wanneer mensen zouden stoppen met roken. Volgens het Amerikaanse rapport is het aandeel zelfs meer dan 30%.

2. Zorg voor een gezond gewicht

Het risico op ziekten en aandoeningen wordt groter naarmate de body mass index (BMI) of de buikomvang toeneemt. Overgewicht is niet alleen gelinkt aan type 2 diabetes en hart- en vaatzieken, maar dus ook aan kanker.

Hier is in Nederland zeker ook winst te behalen. Van de Nederlandse bevolking van 20 jaar en ouder heeft in 2015 de helft (50,3%) overgewicht.

Ongeveer 5% van de gevallen van kanker had voorkomen kunnen worden, wanneer mensen een gezond gewicht zouden hebben. Volgens het Amerikaanse rapport is het aandeel zelfs meer dan 20%.

3. Beweeg voldoende

Onvoldoende bewegen verhoogt niet alleen de kans op een beroerte en een infarct, maar dus ook de kans op kanker.

In 2015 voldeed 55% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Volgens die norm is het gewenst tenminste vijf dagen per week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging te hebben (stevig wandelen bijvoorbeeld). Voor 45% van de Nederlanders is er dus winst te behalen.

Ongeveer 2% van de gevallen van kanker had voorkomen kunnen worden, wanneer mensen voldoende zouden bewegen. Volgens het Amerikaanse rapport is het aandeel zo’n 5%.

4. Eet gezond

Een ongezond eetpatroon vergroot de kans op allerlei chronische ziekten, waaronder kanker.

Slechts een paar procent van de Nederlanders voldoen aan de richtlijnen gezonde voeding. Zo eet 95% van de Nederlanders te weinig groenten en meer dan 90% te weinig fruit. Dit is nog maar één aspect. Ook hier valt dus veel winst te behalen.

Ongeveer 10% van de gevallen van kanker had voorkomen kunnen worden, wanneer mensen gezond zouden eten. In Amerika wordt het aandeel kleiner geschat op zo’n 5%.

5. Drink geen alcohol of met mate

Alcoholgebruik heeft invloed op bijna alle organen in het lichaam en hangt samen met ongeveer zestig verschillende aandoeningen. Hieronder vallen zowel chronische aandoeningen, zoals kanker, als acute aandoeningen en verwondingen.

In 2015 dronk een kleine 10% van de 18-plussers overmatig alcohol. Ook hier is dus winst te behalen.

Ongeveer 2% van de gevallen van kanker had voorkomen kunnen worden, wanneer mensen geen alcohol zouden drinken of met mate. Dit is vergelijkbaar met wat er in het Amerikaanse rapport staat.

6. Voorkom overmatige blootstelling aan UV-straling

Overmatige blootstelling aan UV-straling is de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van huidkanker. In het merendeel van de sterfgevallen aan huidkanker gaat het om een melanoom, de minst voorkomende maar wel meest agressieve vorm van huidkanker.

Voor een melanoom is zonverbranding, en dan vooral in de jeugdjaren, de belangrijkste risicofactor. Er is weinig bekend over de omvang van blootstelling aan UV-straling in Nederland. Naar ruwe schatting is 90% van de totale UV-belasting in Nederland van de zon afkomstig.

Ongeveer 2% van de gevallen van kanker had voorkomen kunnen worden, wanneer mensen zich zouden beschermen tegen overmatige blootstelling aan UV-straling. Dit komt overeen met het Amerikaanse rapport.

Conclusie

Je hebt het niet volledig zelf in de hand, maar een gezonde levensstijl kan de kans op kanker met 40% tot 60% verkleinen. Rook niet, zorg voor een gezond gewicht, beweeg voldoende, eet gezond, drink geen alcohol, of met mate, en voorkom overmatige blootstelling aan UV-straling.

Verder zou ik willen dat het ons allemaal bespaard blijft.

Help mee!

Welk eetpatroon en leefstijl je kiest is jouw beslissing. Ik verstrek alleen betrouwbare, praktische en motiverende informatie, gebaseerd op wetenschappelijk bewijs dat je kunt gebruiken bij het maken van jouw keuzes. Ik vermijd graag het geneuzel in de marge en focus op hetgeen waar de grootste winst te behalen is.

Deel het artikel gerust op social media en/of laat me weten wat je ervan vindt. Dankjewel, Carlo Kool.

Carlo Kool (1975) is voedingsdeskundige. Hij volgde onder andere de opleiding Gewichtsconsulent en diverse cursussen op het gebied van voeding en gezondheid van Wageningen University & Research.