Vertel eens over cholesterol
Het lichaam gebruikt cholesterol als uitgangspunt om oestrogeen, testosteron, vitamine D en andere vitale stoffen te maken.
Cholesterol is dus nogal essentieel?
Jazeker, dat klopt.
Waarom slikken sommigen dan medicatie om het cholesterolgehalte in het bloed te verlagen?
Een halve eeuw geleden werd ontdekt dat hoge cholesterolspiegels in het bloed sterk geassocieerd waren met een verhoogd risico op hartaandoeningen.
-
Receptenboek ‘Een Bron Van Energie’
Oorspronkelijke prijs was: €19,50.€17,50Huidige prijs is: €17,50.Dit boek bevat heerlijke snelle en gezonde recepten, die allemaal binnen 15 minuten te bereiden zijn. Daarnaast bevat het ook inspirerende inzichten. Alles met als doel meer energie. Lees verder….
-
Het boek ‘Afvallen is k*t’
Oorspronkelijke prijs was: €25,00.€17,50Huidige prijs is: €17,50.Niemand heeft het erover, maar iedereen weet het: afvallen is niet leuk, afvallen is gewoon k*t. Maar, met de juiste kennis is het wel mogelijk om af te vallen. Als het je na het lezen van dit boek nog niet lukt, dan kun je écht zeggen dat je alles hebt geprobeerd. Lees verder…
Dat is toch achterhaald? Ik lees steeds vaker over ‘de cholesterol mythe’. Hoe zit dat?
Er wordt heel veel over cholesterol gediscussieerd. Het is een verhit onderwerp.
Er zou een grote mythe bestaan rondom verzadigd vet en cholesterol, als in: het eten van verzadigd vet verhoogt het cholesterol in je bloed en dat zorgt voor een hoger risico op hart- en vaatziekten.
Sommigen beweren dat dit een mythe, ofwel achterhaald en onjuist is.
Is er dan bewijs dat het niet zo is?
Dat is nog maar de vraag. De argumenten die worden aangedragen zijn bijvoorbeeld:
- Campagnes voor vetarm eten zijn gebaseerd op heel weinig wetenschappelijk bewijs en ze hebben mogelijk onbedoelde gevolgen voor de gezondheid gehad (Hu FB et al., 2010);
- Uit onderzoek blijkt dat mensen die veel of weinig verzadigd vet eten, geen verhoogde kans hebben op hart- en vaatziekten (Siri-Tarino et al., 2010);
- Ouderen met een hoog cholesterol gaan niet eerder dood (Ravnskov U et at., 2016);
- Ook wordt er vaak verwezen naar de belangen van de voedingsindustrie en de farmaceutische industrie.
Er staan heel veel alarmerende artikelen online die dit soort argumenten aandragen.
Ze verwijzen wel netjes naar wetenschappelijk onderzoek, toch?
Jazeker, dat doen ze ook. Je moet een onderzoek alleen wel helemaal lezen, niet alleen de conclusie. Daarnaast moet je het onderzoek in een grotere context kunnen plaatsen.
Wat bedoel je?
Neem de studie van Frank Hue en zijn collega’s waar een conculega-blogger naar verwijst. In de conclusie van dat onderzoek staat inderdaad letterlijk dat de campagnes voor vetarm eten gebaseerd zijn op heel weinig wetenschappelijk bewijs en dat ze mogelijk onbedoelde gevolgen gehad hebben voor de gezondheid.
Dus toch?!
Niet zo snel 😉. Er staat óók dat het type vet bepalender is dan de totale hoeveelheid vet. Vervolgens staat er óók dat het vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet, de kans op hartziekte verlaagt. Het is dus gigantisch raar dat er naar dat onderzoek verwezen wordt als je beweert dat veel verzadigd vet eten geen probleem zou zijn.
Maar er staat wel dat het advies mogelijk onbedoelde gevolgen heeft gehad? Dat snap ik niet.
Dat kan ik toelichten. Nadat het advies uitgebracht werd om op te passen met te veel verzadigd vet, is dit in de praktijk verbasterd tot “pas op met vet”. De industrie is hier op ingesprongen en is allerlei 0% vet producten, vaak met veel suiker, op de markt gaan brengen. Zo zijn we van de regen in de drup beland.
Maar hoe zit het dan met onderzoeken die aangeven dat het niet uitmaakt of je veel of weinig verzadig vet eet?
Ik kan me voorstellen dat dit heel verwarrend werkt…
Niet verwarrend! Het maakt dus gewoon niet uit of je er veel of weinig van eet, toch?
Zo lijkt het. Hetzelfde onderzoek legt dit ook verder uit. De onderzoekers schrijven dat er goed gekeken moet worden naar wat mensen dan in plaats van verzadigd vet aten, waardoor er net zo veel mensen hart- en vaatziekten kregen. Het alternatief maakte het er dus niet beter op. Dit moet dus eerst verder onderzocht worden voordat je een goede conclusie kunt trekken.
Wat aten ze dan in plaats van verzadigd vet?
Daar heeft dat specifieke onderzoek niet naar gekeken, maar wat denk jij? Meer broccoli? Of meer 0% vet producten vol met suiker? En zou dat de oorzaak zijn dat er net zoveel mensen hart- en vaatziekten kregen?
Ik wil niet zelf gokken. Wat zegt de wetenschap hierover?
Natuurlijk zijn er ook onderzoeken die wél keken naar wat mensen in plaats van verzadigd vet aten.
En, wat zeggen die?
Mogelijk maakt de bron van het verzadigd vet een verschil. Zo lijkt dierlijk vet, zoals uit vlees, een minder goede keuze vergeleken bij vet uit zuivel, maar dat staat nog lang niet vast. In hoofdlijnen komt het in elk geval op het volgende neer.
Vervang je verzadigd vet door transvet, dan ben je de pineut en wordt het alleen maar erger. Het aantal hart- en vaatziekten stijgt.
Vervang je verzadigd vet door suiker en/of geraffineerde koolhydraten, dan verandert er niet veel. Het aantal hart- en vaatziekten blijft gelijk.
Vervang je verzadigd vet door ongeraffineerde koolhydraten of onverzadigde vetten (zoals vis, avocado, olijfolie, noten, zaden, etc.), dan zie je een sterke daling van het aantal hart- en vaatziekten.
Recent toonden meerdere grote observationele studies wederom aan dat het effect van het vervangen van verzadigde vetten door meervoudig onverzadigde vetten de kans op hart- en vaatziekten zelfs vermindert met ongeveer 25%.
Maar ze zeggen dat mensen met een hoog cholesterol langer leven!
Ja, in sommige gevallen is aangetoond dat ouderen met een hoog cholesterol langer leven.
Doe je onderzoek onder 70+ers naar ziekte en sterfte in de loop van 15 jaar of langer, dan geeft dat vaak een vertekenend beeld. Soms wordt dan ook nog het relatieve risico berekend. Als het absolute risico op overlijden in die periode al 50% of hoger is zijn hoge relatieve risico’s vrijwel uitgesloten.
Dus onderzoek onder ouderen geeft een vertekenend beeld?
Ja, voor vrijwel alle klassieke risicofactoren geldt dat die bij ouderen nauwelijks risicoverhogend zijn of juist risicoverlagend zijn. Naast cholesterol geldt dit ook voor hoge bloeddruk en overgewicht.
Het kan dus heel goed dat dan een hoge waarde juist beschermend lijkt. Dat komt doordat ziekteprocessen vaak die risicofactoren verlagen. Zieke mensen vallen vaak af, in stijvere vaten daalt de bloeddruk, enzovoort. Dit zorgt voor een vertekenend beeld.
Pfoe, complex allemaal.
Ja, het is dus ook niet zo vreemd dat er zo veel verwarring over is in de mainstream media en/of op social media.
Maar je lever maakt toch cholesterol aan? Hoe kan het dan ongezond zijn?
Cholesterol is niet ongezond. Een te hoog cholesterol verhoogt de kans op een hart- en vaatziekte. Zo’n twee derde van het cholesterol wordt aangemaakt door je lever, maar het maakt ook uit wat je eet.
Maar een hoog HDL-cholesterol is toch juist goed?
Een hoog HDL-cholesterol is wat anders dan een hoog totaalcholesterol. Laten we even door de basis heenlopen. Dan beantwoord ik daarna de vraag.
Cholesterol, samen met andere typen vet, worden door je bloedvaten getransporteerd in pakketje die lipoproteïnen worden genoemd. Twee veel voorkomende typen zijn lipoproteïne met lage dichtheid ofwel LDL en lipoproteïne met hoge dichtheid ofwel HDL. Hiervan wordt LDL als de slechterik beschouwd.
Waarom zou LDL dan slecht zijn?
Wanneer er te veel LDL in het bloed zit, dan kunnen deze deeltjes afzettingen vormen in de wanden van de kransslagaders en andere slagaders door het hele lichaam.
Dergelijke afzettingen, plaque genaamd, kunnen de bloedvaten vernauwen en de bloedstroom beperken, met alle gevolgen van dien. Als plaque uit elkaar valt, dan kan dit een hartaanval of beroerte veroorzaken.
En HDL wordt dan het goede cholesterol genoemd?
Klopt. HDL transporteert cholesterol weer uit de bloedbaan terug naar de lever. Denk aan HDL als de vuilniswagens van de bloedbaan. HDL wordt daarom vaak goede of beschermende cholesterol genoemd.
Ik hoor ook wel eens wat over triglyceriden?
Naast cholesterol is vet in het bloed ook aanwezig in de vorm van triglyceriden. De vetten in de voeding bestaan voornamelijk in de vorm van triglyceriden.
Hoe lager het triglyceridengehalte, hoe beter. Een verhoogd triglyceridengehalte draagt namelijk ook bij aan het ontstaan van slagaderverkalking. Maar het is niet zo’n duidelijke risicofactor als LDL.
Dus een hoog cholesterol is toch ongezond?
Ja, hoe hoger het totale cholesterol, hoe hoger het risico op een hart- en vaatziekte.
Bron: Prospective Studies Collaboration 2007.
Maar een hoog HDL-cholesterol compenseert toch de boel?
Hier ontstaat ook een groot deel van de verwarring. Een hoge HDL-waarde leek beschermend, maar hier is nu wat twijfel over ontstaan.
Hoe komt dat?
Mensen met een hoge HDL-waarde hebben minder vaak hart- en vaatziekten, maar wanneer mensen met een lage HDL-waarde medicatie krijgen om deze waarde te verhogen, dan is er geen beschermend effect. Om onder andere deze reden is HDL eerder een risicomarker in plaats van een causale risicofactor.
Wat is het verschil tussen een risicomarker en causale risicofactor?
Een risicomarker is een indicator voor iets, maar er is geen sterke oorzaak-gevolgrelatie. Risicomarkers kunnen wel helpen bij het voorspellen van de kans op een ziekte. In het geval van een causale risicofactor is er wel sprake van oorzaak en gevolg.
Ik kan me voorstellen dat deze nuances voor verwarring hebben gezorgd.
Nou, er is zelfs nog meer wat verwarrend kan werken. Voor beroerte-mortaliteit zien we namelijk een ander patroon.
Bron: Prospective Studies Collaboration 2007.
Hier zien we lijnen voornamelijk platliggen. Cholesterol is dus blijkbaar een grotere risicofactor voor hartziekten dan voor een beroerte. Het is dus belangrijk dat we goed blijven nuanceren. Dit soort nuances missen ook vaak in spraakmakende artikelen en dat leidt tot verwarring.
Ik hoor ook vaak: cholesterol is de brandweer, de ontsteking is de brand.
Je huis staat in de fik, maar dat is niet erg want de brandweer is er?
Nee 🙈, ze bedoelen dat ontstekingen hét probleem zouden zijn en niet cholesterol.
Waar dat vandaan komt is te verklaren. Cholesterolverlagende medicijnen (statinen) hebben naast cholesterolverlagende effecten ook ontstekingsremmenende effecten, die eveneens een positieve invloed zouden kunnen hebben op cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit. Vaak wordt de aandacht daarnaartoe verschoven.
De gemiddelde brandweermetafoor is sowieso een ongenuanceerde metafoor. Een betere uitwerking zou zijn dat de brandweer afkomt op de rook (hoog cholesterol) die veroorzaakt wordt door de brand (ontstekingen). De brandweer pakt met het blussen (statinen) zowel de rook als de brand aan. Met als potentieel nadel de waterschade (bijwerkingen van de statinen). Is brand voorkomen beter? Ja, natuurlijk. Dat maakt rook (hoog cholesterol) echter niet ineens onschadelijk.
Maar goed, het hele verhaal start met endotheeldysfunctie.
Uhm, met wat?
De binnenbekleding van een bloedvat bestaat uit een enkele laag van cellen. Die bekleding noemen we het endotheel. Dit endotheel geeft stoffen af aan het bloed, die een belangrijke rol spelen in de elasticiteit van de vaatwand en bij het stollen van het bloed. Wanneer het endotheel niet goed functioneert, spreken we van endotheeldisfunctie.
Wat heeft dat met ontstekingen te maken?
Aderverkalking, in medische termen ook wel atherosclerose genoemd, is een verouderingsziekte. Bij jongvolwassenen start reeds de ontwikkeling van de atherosclerose. Bij deze ziekte ontstaat er een ontsteking in de wand van de bloedvaten. Hierbij speelt het endotheel, vooral bij de initiatie van het proces, een belangrijke rol.
Bij patiënten met cardiovasculaire risicofactoren, zoals hoge bloeddruk, hoog cholesterol en hoge concentratie glucose in het bloed (denk aan diabetes), treden veranderingen op in de bloedsamenstelling, de bloedstroomsnelheid en de rekbaarheid van de bloedvaten. Deze veranderingen zorgen voor activatie van het endotheel, met name van de slagaders, wat de aanzet is tot de vorming van plaque.
Wat gebeurt er dan?
Het endotheel wordt hyperpermeabel (verhoogd doorlaatbaar) voor bijvoorbeeld LDL. De ophoping van LDL in de vaatwand vormt het begin van plaque.
Op den duur zorgt dit ervoor dat er een vernauwing van het bloedvat ontstaat. Dit wordt pas een probleem wanneer de vernauwing van het bloedvat dermate groot is, dat de organen onvoldoende bloed kunnen krijgen.
Verschillende factoren kunnen dus het functioneren van de endotheellaag beïnvloeden?
Inderdaad, er zijn een heleboel factoren bekend die endotheeldisfunctie veroorzaken, zoals de genoemde hoge bloeddruk of een hoog gehalte aan cholesterol of hoge concentratie van glucose in het bloed. Maar ook nicotine in het bloed bevordert de slagaderverkalking. Het is dus niet het een of het ander, er zijn gewoon meerdere mogelijkheden en hoge cholesterolwaarden is een van die mogelijkheden die de kans op een hart- en vaatziekte verhoogt.
Is het terecht dat artsen medicatie voorschijven bij een hoog cholesterol?
Nee, niet altijd. Ook niet iedereen krijgt direct medicijnen. De arts kijkt ook naar andere risicofactoren, zoals een hoge bloeddruk, roken, diabetes en overgewicht.
De twee belangrijkste biologische risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn bloeddruk en LDL. Deze kunnen zeer waarschijnlijk ook worden verlaagd door veranderingen in voeding en leefstijl.
Overleg met je arts of daar voor jou winst te behalen is. Vaak is dit wel het geval en de arts kan je eventueel doorverwijzen naar een diëtist.
Maar de Maasai in Tanzania eten veel verzadigd vet en die hebben nergens last van…
Interessant is dat de Maasai in Tanzania, een laag totaal cholesterol hebben en niet aan hartziekte lijden, maar inderdaad voeding nuttigen met veel verzadigd vet en cholesterol (melk, vlees). Dat gaat echter wel gepaard met uitgebreide plaquevorming en fibrose in hun aorta’s, en een verdikte vaatwand in hun hartslagaders. Ze hebben echter geen hoge bloeddruk, hebben kleinere harten en de verdikking van hun vaatwanden in de hartvaten gaat gepaard met een vergroting van de diameter van het vat, zodat het vatvolume gelijk blijft. Daarbij is deze stam uitzonderlijk fit en heeft en ze zijn uitzonderlijk slank. Deze voordelen verdwijnen echter zodra ze vanuit hun nomadenbestaan verhuizen naar de grote stad.
Kortom, het is niet één ding. Het probleem is multicausaal.
Multi-wat?
Het multicausale denken gaat erover dat het ontstaan van ziekte bij een individu wordt verklaard door het gelijktijdig aanwezig zijn van meerdere oorzaken. Simpel gezegd, een hart- en vaatziekte komt niet door slechts één ding.
Dit is mooi toe te lichten met het ‘causale taartmodel’ van Ken Rothman.
Gaan we het nu over taart hebben? 😋
Hahaha, ja een soort van. Stel je voor dat een aantal componenten samen zorgen voor een hartaanval. Elke component van de taart is nodig voor de volle 100%. Hier zie je drie verschillende taarten die alle drie leiden tot een hartaanval.
Hier wordt duidelijk dat een set aan verschillende oorzakelijke componenten kunnen leiden tot een hartaanval.
Dit is dus ook de reden dat iedereen wel een opa kent die zijn hele leven heeft gerookt, maar toch geen hartaanval heeft gehad. Het kan per persoon verschillen. Dat maakt roken echter nog steeds niet gezond.
Dus je moet gewoon risicofactoren vermijden?
Exact. Let wel, preventie werkt alleen wanneer je de causale risicofactoren aanpakt. Dat zijn bijvoorbeeld een hoge bloeddruk en een hoge LDL-waarde. Mensen die zorgen voor gezonde waardes, met behulp van leefstijl of medicatie, krijgen minder vaak hartaanvallen.
Wanneer heb ik een te hoog cholesterol?
Een bloedonderzoek geeft aan hoe hoog het cholesterolgehalte is in millimol per liter bloed (mmol/l). Het cholesterolgehalte in het bloed kan nogal schommelen. Daarom is het raadzaam het cholesterolgehalte meerdere keren te onderzoeken. Bij een verhoogd cholesterolgehalte moet er namelijk sprake zijn van een constante verhoging.
Bij welke waarde is er sprake van een verhoogd cholesterolgehalte?
In de tabel staat een overzicht van mogelijke uitslagen van het bloedonderzoek:
| Totaal cholesterolgehalte in mmol/l | Conclusie |
| lager dan 5,0 | normaal |
| tussen 5,0 en 6,4 | licht verhoogd |
| tussen 6,5 en 7,9 | verhoogd |
| hoger dan 8,0 | sterk verhoogd |
Ik heb wel eens gehoord dat cholesterolratio ook een rol speelt, hoe zit dat?
De verhouding tussen LDL en HDL noemen we de cholesterolratio. Een ‘scheve’ verhouding met te veel LDL vormt inderdaad ook een belangrijk risico voor hart- en vaatziekten.
Hoe wordt die cholesterolratio berekend?
De cholesterolratio wordt berekend door het totaal cholesterolgehalte (LDL + HDL) te delen door het HDL. De ratio hoort kleiner dan 5 te zijn.
Belangrijke grenswaarden hierbij zijn:
- LDL-cholesterol: minder dan 2,5 mmol/l = optimaal, meer dan 3,5 mmol/l = te hoog
- HDL-cholesterol: minder dan 0,9 mmol/l = te laag
- ratio totaal-/HDL-cholesterol: minder dan 5 = goed
- Triglyceriden (een andere vetachtige stof in het bloed die samen met LDL- en HDL-cholesterol in het bloed vervoert): meer dan 2,1 mmol/l = te hoog
Wat kan ik zelf doen, los van medicatie?
Vermijd producten met veel verzadigd vet en vermijd ook producten met geraffineerde koolhydraten. Dat is stap één, waarbij voor bijna iedere Nederlander winst te behalen is.
Vezelrijke producten zijn goed. Denk hierbij aan groenten en fruit, volkoren granen, havermout, peulvruchten, etc.
Het eten van een à twee handjes ongezouten noten per dag verlaagt het LDL-cholesterol.
Vervang eens een stukje vlees door (vette) vis of eet gewoon wat vaker vis. Minder vlees is sowieso een gezondere keuze en de vis levert omega-3 vetzuren, die verlagen het LDL-cholesterol ook.
En als ik geen vis lust?
Lust je echt geen vis, dan kun je een visolie-supplement overwegen. Naast een visolie-supplement kun je ook kiezen voor algenolie. Dat kan ook een alternatief zijn voor mensen die geen vis eten.
Controleer wel hoeveel EPA en DHA er in de algenolie zit, dit wil nog wel eens sterk verschillen. In de meest recente richtlijnen van de Gezondheidsraad is het advies gezet op 200 mg EPA en DHA per dag. De aanbeveling van de European Food Safety Authority (EFSA) voor de inname van EPA en DHA is 250 mg per dag.
Nog meer?
Jazeker! Ook een hele belangrijke en gemakkelijk uit te voeren tip is: vervang verzadigd vet door onverzadigd vet. Vervang boter door bijvoorbeeld margarine, zonnebloemolie of olijfolie.
Ho! Margarine! Die troep? Dat is een molecuul verwijderd van plastic! Nu ga ik je ontvolgen. Dit is gewoon Unilever propaganda…
Ho, ho, ho! Ja, je hebt een punt. Margarine wás troep. Het zat vroeger vol transvetten. Dat kwam door de manier waarop ze vroeger de vloeibare vetten hard maakte en transvetten zijn enorm schadelijk. Dit was vroeger zo en dit speelt nu nog steeds een grote rol in de verwarring.
Oh, dus nu zit er geen transvet meer in margarine?
Niets tot verwaarloosbaar weinig. Tegenwoordig zit er in roomboter meer transvet (1,5g/100g) dan in margarine (<0,5g/100g).
Ja maar, dat zijn natuurlijke transvetten.
‘Natuurlijk’ is geen synoniem voor gezond. Denk maar aan het risico rondom paddenstoelen plukken. Pluk je de verkeerde, dan kan het je je leven kosten. De natuur zit vol gif.
Natuurlijk transvet is even ongezond als industrieel transvet, maar de hoeveelheid is niet de moeite waard om je druk over te maken. De inname in Nederland ligt al onder de gestelde norm.
Margine blijft wel één molecuul verwijderd van plastic.
Je bedoelt denk ik ‘één atoom’. Niet zo goed opgelet tijdens de scheikundelessen vroeger? 🤭
Kijk je naar de oliën en vetten die voorkomen in margarine, maar ook in olijfolie of boter, dan zie je dat die zijn opgebouwd uit de atomen koolstof, waterstof en zuurstof. Plastic bestaat uit koolstof en waterstof. Het verschil is daarmee dus één atoom. Maar dat plastic daarmee op boter, olie of margarine lijkt, slaat natuurlijk nergens op. Het menselijk lichaam bestaat namelijk ook voor 93% uit waterstof, koolstof en zuurstof. En om nu te zeggen dat wij op plastic lijken… 🙈
Maar margarine blijft troep, toch?
Margarine wordt gemaakt van met name plantaardige oliën, vetten en water met wat extra vitaminen en soms ook wat omega-3. Om het smeerbaar te maken wordt een hulpstof (vaak lecithine uit soja) gebruikt die ervoor zorgt dat de ingrediënten een geheel worden. Vervolgens wordt het mengsel verwarmd tot 40°C en daarna snel afgekoeld. Daardoor wordt het minder vloeibaar. Vervolgens kneden ze het totdat het smeerbaar wordt. Dat maakt het geen troep.
Dus jij eet margarine?
Nee, ik vind boter lekkerder 🙈. Maar! Ik eet er echt heel weinig van! Daarnaast eet ik ook andere producten met verzadigd vet écht met mate. Ik kies heel bewust mijn complete eetpatroon.
De verzadigd vetinname van de gemiddelde Nederlander is echter nog steeds veel te hoog. Een quick win is dan om boter te vervangen door margarine. Dat advies heb ik recent ook nog aan iemand in mijn naaste familie gegeven.
En hoe zit het met eieren? Die bevatten toch veel cholesterol?
Hoewel het belangrijk blijft om de hoeveelheid cholesterol die je eet te beperken, vooral als je diabetes hebt, is het cholesterol in voedingsmiddelen niet zo problematisch als ooit werd aangenomen. Dit vernieuwde inzicht is ook weer een onderdeel van de voortdurende verwarring.
In cohortonderzoek wordt geen verband gezien tussen consumptie van eieren en een hoger risico op hartziekten. Daarbij is de inname van cholesterolrijke producten als eieren, schaal- en schelpdieren en bepaalde typen orgaanvlees al laag in Nederland.
Dit is natuurlijk geen excuus om er nu ineens wel veel van te gaan nuttigen.
Kan ik nog meer doen?
Jazeker, beweeg voldoende en streef naar een gezond gewicht.
Dus wat is nu de conclusie?
Boter veroorzaakt geen hart- en vaatziekten. Het bevat wel veel verzadigd vet. Verzadigd vet is niet ongezond, maar te veel verzadigd vet verhoogt het LDL-cholesterol. Dat veroorzaakt geen hart- en vaatziekten, maar het is wél een risicofactor dat, samen met andere factoren, de kans op een hart- en vaatziekte verhoogt.
Je kunt dus met mate van roomboter genieten, maar (!) dat geldt niet voor de gemiddelde Nederlander. Die nuttigt in de regel al te veel verzadigd vet en dan is ook nog roomboter smeren geen goed idee.
Hoe komt het dat de gemiddelde Nederlander dan zo veel verzadigd vet nuttigt?
Dat komt voornamelijk door het eten van vlees(waren), volle melkproducten, volvette kaas, koek, gebak en snacks. Overal waar ‘te’ voor staat….
Ja, ja, is ongezond…
Precies, zo simpel is het. In het geval van verzadigd vet is het alleen al snel te veel. Je zit echt heel snel boven het geadviseerde maximum.
Twee boterhammen met roomboter en volvette kaas leveren zo’n 15 gram verzadigd vet. Het advies voor vrouwen is om niet meer dan 22 gram verzadigd vet en voor mannen niet meer dan 28 gram verzadigd vet te nuttigen. Met die twee boterhammen met roomboter en volvette kaas zit je dus al op of over de helft!
Het is dus toch verzadigd vet en niet suiker?
Ho! Het is niet of-of. We zijn nauwelijks minder verzadigd vet gaan eten en daarbij veel meer suiker/geraffineerde koolhydraten. Zo zijn we van de regen in de drup beland. Naast te veel verzadigd vet nuttigen we ook te veel geraffineerde koolhydraten. Met alle gevolgen van dien…
Kortom, we moeten gewoon op alle vlakken gezondere keuzes gaan maken, om zo de kans op een hart- en vaatziekte te verkleinen.
Wat vind jij er zelf van?
Ik vind het best wel raar dat sommigen het consumeren van verzadigd vet stimuleren. Verzadigd vet is niet eens een essentieel vetzuur, in tegenstelling tot de onverzadigde vetten omega-3 en omega-6. Je lichaam kan verzadigd vet namelijk zelf aanmaken. Daarnaast wordt het nuttigen van veel verzadigd vet, naast een hoog cholesterol en verhoogde kans op hart- en vaatziekten, ook gelinkt aan lage graad ontstekingen, verminderde productie van beta cellen, insuline resistentie en chronische nieraandoeningen.
Je kunt best wat meer vet eten en minder koolhydraten, maar waarom zou ik meer verzadigd vet moeten gaan eten? Met welk doel zou ik het niet essentiële verzadigd vet moeten verkiezen boven de essentiële onverzadigde vetten? En als de huidige gestelde bovengrens van 10 procent van je energie uit verzadigd vet onjuist zou zijn, wat zou de bovengrens dan moeten zijn? En waar blijkt dat uit?
Op deze vragen krijg ik in de praktijk geen (goed onderbouwd) antwoord op van de voorstanders. Kortom, ik nuttig best wel producten met verzadigd vet. Alleen wel echt met mate.
Wil je meer lezen over dit onderwerp? Lees dan ook:
- Verzadigd vet gezond?
- Is boter wel zo’n heilig boontje?
- Hoe zit het nu met de omega-3 en omega-6 verhouding?
Help mee!
Welk eetpatroon en leefstijl je kiest is jouw beslissing. Ik verstrek alleen betrouwbare, praktische en motiverende informatie, gebaseerd op wetenschappelijk bewijs dat je kunt gebruiken bij het maken van jouw keuzes. Ik vermijd graag het geneuzel in de marge en focus op hetgeen waar de grootste winst te behalen is.
Deel het artikel gerust op social media en/of laat me weten wat je ervan vindt. Dankjewel, Carlo Kool.
Carlo Kool (1975) is voedingsdeskundige. Hij volgde onder andere de opleiding Gewichtsconsulent en diverse cursussen op het gebied van voeding en gezondheid van Wageningen University & Research.
Hallo Carlo,
Ik kan je logica nog niet helemaal volgen. Ik heb het idee dat er toch een aantal hardnekkige dogma’s in zitten, al of niet gevoed door de “consensus”.
Jouw advies zit, matig met vet en matig met geraffineerde koolhydraten, geheel in lijn daarmee. Praktisch iedereen “weet dit”, en toch worden de mensen dikker en dikker en dikker en dikker. In de jaren 70 was niemand dik. Zelfs geen beginnende bandjes.
Het bewijs van het wegdrukken van vet uit ons dieet is niet alleen het voedingsadvies van de laatste 50 -60 jaar. Je kunt het simpel vinden in het supermarktschap. de voedingsadvies heeft invloed op de ontwikkeling van een heel arsenaal aan zwaar bewerkte “light” producten. Ook de richting naar mager vlees komt hierdoor. Het eerste dat er uit de voeding gaat om het “light”te maken is vet (Kijk maar eens naar “light pindakaas bijvoorbeeld”. Het is niet meer normaal om gebakken spek, eieren, reuzel te eten. En vette jus is bij bijna niemand te vinden. de meeste mensen kijken je lachend aan als je het er over hebt. Geen speklappen en zeker geen vette jus. Het is koolhydraten, koolhydraten en nog eens koolhydraten. Ontbijtgranen, fruit, brood, sappen, aardappelen, rijst, pasta, koek, chips, ijs. Het hele leger “tussendoortjes”? “Tussendoortje, dat bestond niet tot de jaren 70. Loop eens langs dat vak in de supermarkt. 99% Koolhydraten. Frituren gaat tegenwoordig allemaal in hypermoderne zaadolie of, nog minder vet, in de Airfryer. Mayonaise is Frietsaus geworden. In vergelijking met mayonaise is dat dik zoet water vol met koolhydraten. Ons menu is voor de gemiddelde mens mogelijk wat aangevuld met wat eiwitten. Magere kip, mager rundvlees. Niet in roomboter gebakken of reuzel maar in bewerkte zaadolie uit een knijpfles. Vooral geen vet. Kijk eens naar het vak halvarine in de supermarkt. Artikel in de consumentenbond van afgelopen september kopte met “Boterham met water” margarine is praktisch niet meer te krijgen. Roomboter heeft in de supermarkt een bescheiden plankje. Wat er wel aan vet binnenkomt zijn hoofdzakelijk zwaarbewerkte zaadolieen. Zaadolie heeft de mens de afgelopen honderdduizenden jaren nooit gegeten. Zaadolie is een uitvinding van zo’n honderd jaar terug. Het is heel flink bewerkt spul. Ontgeurd, ontkleurd en “stabiel” gemaakt via complexe processen. Je hoort vaak dat mensen “vroeger” niet zo veel vlees aten. Dat klopt misschien, maar mensen aten wel kilo’s reuzel. Zelfs brood werd met ruim reuzel gebakken. Overal ging dat doorheen. Dijkgravers graafden niet op brood hoor, op reuzel en talg. Brood is als je het nuchter bekijkt een soort “stadse frats” dat was al in het oude rome zo.
Het maakt voor je lijf bijna niets uit of je een suikerklontje eet of een boterham. De glykemische index van tafelsuiker is zelfs lager dan die van brood. Dit komt omdat tafelsuiker maar voor de helft uit glucose bestaat. (de rest is fructose dat alleen via de lever kan worden verwerkt. WIt brood of volkoren maakt ook niets uit. Wit brood heeft een praktisch dezelfde glykemische index als volkoren brood . Minuten nadat het deze voorgekauwde massa in je maag beland worden de zetmeelstrengels van aaneengeregen suikers losgeknipt tot: suikers. En zowel brood als een suikerklont zorgen bij iedereen in een piek in de bloedsuikers en de insuline.
Omega verhaal laat ik even zitten. 🙂
Bij het document “Vlees en achtergrondadviezen” is nog een achtergrondducument. Er wordt herhaaldelijk naar Unilever en de FNLI verwezen die dit mochten reviewen en van commentaar voorzien. Wat voor een onafhankelijke partij is Unilever en de FNLI in deze? Waarom legt die zo openlijk druk op deze commissie? Unilever heeft sowieso maar één belang. Zoveel mogelijk zaadolie en tussendoortjes verkopen. Daar zijn ze groot mee geworden. Unilever lobbyt als een malle bij al deze overheidsinstanties. Daar werken ook gewoon mensen. Die ook gewoon stuivertje wisselen tussen commissie en raden van bestuur. Kwade opzet hoeft absoluut niet. Maar sceptisch naar dit soort “advies” kijken is heel gezond. Het FNLI even bekeken. Hier zitten geen vleesproducenten bij. Heel bijzonder. Het overduidelijke probleem met een gezondheidsraad is dat er beleid gekneed wordt. Er wordt geen wetenschappelijk onderzoek gedaan. Er “moet” een advies uit komen. Enige rode draad die uit dit voedingsadvies totaal on-onderbouwd is “Verzadigd vet er uit, rood vlees er uit” en voor de rest van alles wat.
Tot enig gunstig effect heeft dit voedingsadvies in ieder geval niet geleid. Mensen zijn dikker en dikker geworden. En vreten meer en meer de hele dag. Vroeger dacht ik dat dat dik worden die mensen hun eigen schuld was. Tegenwoordig ben ik daar niet zo zeker meer van. Kan natuurlijk dat mensen zonder voedingsadvies nog veel dikker waren geworden.
Verder pik even “zorg voor een gezond gewicht” uit je lijst. Het “consensus” advies is daarbij calorierestrictie en zeker geen vet. En veel bewegen. Vind eens één iemand die te dik was, dit is gaan doen, de 40 kg kwijt is en nu weer normaal kan eten en slank blijft. Dan kan je lang zoeken, die vind je niet.
Vet opslaan is 100% een hormonenkwestie. Het allerbelangrijkste hormoon dat zorgt voor vetopslag is insuline. Insuline zorgt ervoor dat glucose die in het bloed zit de spieren en vetcellen in kan gaan. Insuline voorkomt ook nog eens dat vet uit cellen kan worden verbrand. Verlies-verlies.
Als je dit met de verkeerde vorm van calorierestrictie probeert “op te lossen” heeft dit als effect dat je lichaam in de verhongeringsstand gaat en je basismetabolisme omlaag gaat. Deze basismetabolisme, wat je lichaam hoofdzakelijk gebruikt om al je organen hun werk te laten doen. 27% wordt verbruikt door de lever, 19% door de hersenen, Je spierbasis (zonder bewegen) 18%, 10 % nieren, 7% je hart en de rest 19%. Wat je lichaam nu gaat doen in de besparingsstand is bezuinigen op al die energie die al je organen gebruiken. Overleven is dan even belangrijker. Deze organen gaan dus minder goed werken. Deze verhongeringsstand wordt alleen getriggerd als je de hele dag kleine beetje eten tot je neemt (geheel volgens het voedingsadvies, (lekker “gezonde” tussendoortjes knagen). Terwijl je dus verhongerd is je insulineniveau nog steeds de hele dag hoog. Als je je eten maar in een beperkte tijd tot je neemt heeft je lichaam de rest van de dag om tijdens dit “vasten” met een laag insulineniveau netjes vet te verbranden en kun je een nieuwe “standaard” zetten.
Mocht je dit interessant vinden raad ik je aan om deze video te kijken. Is bijna geen speld tussen te krijgen.
https://youtu.be/obpI0rHoNPY
Ow, en wat ik ook zo bijzonder vind is dat iedereen het voor zoete koek slikt dat je veel vezels moet eten want dat is gezond. Je kunt niet zonder want dat is de enige manier waarop je goed kunt ontlasten. Recent onderzoek laat zien dat mensen die last van verstopping hebben en minder of minimum aan vezels eten hun verstopping stuk voor stuk verminderd of geheel verdwijnt. Het klinkt ook totaal onlogisch. Harde ontlasting is altijd een bal met vezels waar het lichaam al het vocht heeft uit gehaald. Meer drinken helpt dan wel omdat je lichaam minder water uit de ontlasting probeert te halen. Maar gewoon stoppen met zoveel vezels te eten helpt natuurlijk veel beter. Wel eens een baby die alleen maar vette melk drinkt gezien met verstopping? Zonder vezels is er niets om mee te verstoppen. Waar veel mensen zich mee vergissen als ze bijvoorbeeld een vleesdieet houden is dat ze veel minder ontlasting hebben. Elke 2, 3 dagen ontlasten is geen verstopping, dat is gewoon minder ontlasten. Dan verteer je gewoon veel meer en blijft er minder te ontlasten over. Dit “ongezond’ noemen heeft geen wetenschappelijke basis, en als je de dogma’s even buiten beschouwing laat ook volkomen onlogisch. (mogelijk wel een consensus door een groep experts, maar dat is heel wat anders)
Laatste dan, wat je ook vaak hoort is gedoe over zout. Daar is ook totaal geen wetenschappelijke basis voor.
Een licht verteerbaar inzicht in hoe zout toch in een slecht daglicht is gekomen kun je hier lezen.
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/zout-minder-slecht-dan-gedacht/
Systeemtechnisch ook logisch. Je nieren filteren zo’n 540 g zout per dag uit je lijf. hiervan gaat bijna alles weer terug, minus datgene wat je op eet. Maar 10 g zout op 540 g is natuurlijk een peulenschil. Dat maakt niets uit. Je hoeft in principe alleen aan te vullen dat je bijvoorbeeld uit zweet. Invloed op bloeddruk (bij “gezonde” mensen is totale waanzin. En ook absoluut nog nooit met een onderzoek aangetoond.
Dan toch ook nog wat interessants over vet. Menselijke baby’s zijn de vetste net geboren zoogdieren op aarde. De meeste zeehondensoorten zijn niet eens half zo vet. Een afgetrainde vrouwelijke bodybuilder heeft toch nog zo’n 10-12% vet. Een vrouwelijke bonobo heeft z’n 3,5 % vet. Bij de mannen is het nog erger. Mannelijke bodybuilder, superdroog, 3 tot 8% vet. Mannelijke bonobo 0,005% vet. Het is maar zeer de vraag of koolhydraten onze voorkeursbrandstof zijn. historisch zijn ze ook nooit in de moderne overvloeden beschikbaar geweest. (vet) vlees wel. Daar hebben mensen het duizenden jaren prima op gedaan. Tot we gingen boeren en granen eten. Toen zakte de levensverwachting met zo’n jaar of 20 – 25. Geen oorzakelijk verband, maar wel opmerkelijk.
Twinkie experiment wil ik dit nog over zeggen. Ik heb je link naar het onderzoek naar sponscake bekeken. En er staat al snel
“Hij ad ook groente, nam supplementen en beperkte zijn calorie-inname.”
Ik was al heel benieuwd of hier ook de oxldl was bekeken. Helaas. De auteur sluit dan ook terecht af met;
“Either way it’s one guy. One guy who ate junk, took supplements, and measured the wrong set of data. It’s mostly a waste of time and it means practically nothing.”
Heel verhaal geworden toch. Maar ik kan het niet laten deze inzichten te delen. Hoop dat je het niet teveel als kritiek ziet.
Hi Bram,
Het is misschien lastig te volgen, omdat het ook niet zo lineair is. Gezondheidszaken zoals hart- en vaatziekten en overgewicht zijn multicausale problemen. Het is niet zo simpel als ‘A’ zorgde voor ‘B’.
Even wat puntsgewijze feedback:
Inmiddels zijn we way of topic. Ik zie geen reden om af te wijken van het advies om niet meer dan 10En% verzadigd vet te eten én geraffineerde koolhydraten te vermijden. Welk eetpatroon en leefstijl jij kiest is jouw beslissing.
PS Net heb ik tijdens de lunch even het filmpje van Sten Ekberg bekeken, waarvan je aangeeft dat er geen speld tussen te krijgen zou zijn:
– Ekberg verwart AMR met BMR. Hoe dan?!
– Hij maakt de klassieke fout door te vergeten dat gewichtsverlies ook de BMR verlaagt en gewichtsverlies dus per definitie niet lineair verloopt. Zijn getekende grafiekjes kloppen dus ook in theorie al niet.
– Hij haalt onderzoek(en) van Kevin Hall aan (https://www.niddk.nih.gov/about-niddk/staff-directory/biography/hall-kevin/publications) rondom The Biggest Looser en bedenkt vervolgens compleet andere reden voor het geconstateerde dan er in die onderzoeken te lezen valt
– De koolhydraat-insulinehypothese is gefalsificeerd (zie vorige opmerking, maar ook de onderzoeken van Hall)
– Hij zegt dingen die in strijd zijn met de eerste wet van de thermodynamica
Waarom had je überhaupt het idee dat er geen speld tussen te krijgen zou zijn in de informatie die Ekberg deelt?
Tip? Kijk deze presentatie van Kevin Hall, de onderzoeker waar Ekberg (indirect) naar verwijst. Hall legt het wel goed en onderbouwd uit:
https://youtu.be/J7mCP8PtgCI
Of lees de samenvatting van die presentatie (waar ik al eerder naar verwees) hier op deze site:
https://supersnelgezond.nl/koolhydraten-calorieen-of-kwaliteit-presentatie-van-kevin-hall/
Nu ga ik ook echt mijn nieuwsgierigheid bedwingen 😅 en stoppen met het kijken van dit soort filmpjes. Dat is helaas echt zonde van mijn tijd gebleken.
Hallo Carlo,
De voedingsindustrie heeft nauwe banden met de gezondheidsadviezen. Deze werken samen om de boel “gezonder” te maken.
https://www.akkoordverbeteringproductsamenstelling.nl/
Ik heb die van zout bijvoorbeeld even doorgeklikt. in 2017 11% reductie tov 2011.
Verder maakt dit ook niet zoveel uit. Als je het RIVM mag geloven krijgen mensen met obesitas toch al MINDER energie binnen als mensen zonder obesitas.
https://www.wateetnederland.nl/resultaten/energie-en-macronutrienten/inname/energie
Er is veel informatie in die database. Zie ik dit goed? Aten ook in 2011 de dikke jongeren gewoon minder?
https://www.rivm.nl/documenten/jongvolwassenen-opgesplitst-naar-bmi-consumptie-productgroepen
En wat ze hier ook mooi laten zien is dat mensen 29% van de energie-inname via tussendoortjes tot zich nemen. Dat is niet goed.
https://www.wateetnederland.nl/resultaten/energie-en-macronutrienten/eetmoment
Dit wetende. En wetende dat afslanken door calorierestrictie bij niemand een succes is, ik vroeg het al eerder, ken jij één iemand die 20 kg te zwaar was. Tijdje calorieën minderde, deze 20 kg daardoor afviel en toen met “normaal” eten slank bleef? Nee. Die mensen zijn er niet.
Verder refereerde ik al naar de jaren 70. Iedereen was toen slank. Niemand was dik. En de mensen die je nu nog niet “dik” noemt, met een bmi van onder de 20? Het gros heeft een buik(je)/ Bandje. Dat kwam niet voor.
Ik heb even zitten zoeken naar verandering van eetpatroon. Ik vond deze op het RIVM. wordt 2007-2010 vergeleken met 2012-2016.
https://www.rivm.nl/sites/default/files/2018-11/Factsheet%20Voedselconsumptie%202012%20-%202016%20Wat%2C%20waar%20en%20wanneer.pdf
Kijk maar op pagina vier. Veel minder vetten en oliën. In deze periode -15%. En bijna 10% meer fruit.
Ik citeer het rapport;
“De laatste jaren zijn Nederlanders meer fruit gaan eten. De consumptie van alcohol, aardappelen, vetten en oliën, zuivel, suiker en snoepgoed en vlees nam af”.
Dat is NIET wat iedereen denkt. Wel worden we dikker en dikker en dikker. Nu is ruim de helft obese!
Wat is sterk bewerkt? In een fabriek gebakken brood blijft brood. Kruiden kruiden, suiker suiker, aardappel aardappel . Of je dit nu kookt thuis of in de fabriek. Enige verandering zijn de zaadolies. De zijn sterk bewerkt en waarschijnlijk heel erg ongezond. Wat ook meespeelt in het lekker dooreten van gemaksvoedsel is het toevoegen van glutamaat. Elk hartig eten uit de fabriek is hier mee op smaak gemaakt. Chips blijf je er van door eten enz. enz. Nu is er op zich niets mis met glutamaat. Zit van nature in alles dat “rijpt”, oude kaas en droge worst. Maar het heeft het effect dat je er lekker van door eet. Daarom zit het er doorheen natuurlijk. Wij vinden het lekker, en de fabriek verkoopt meer pringels.
https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/glutamaat.aspx
Hier kan je ook lezen dat de voedingsmiddelenindustrie het voor elkaar heeft gekregen dat er probleemloos meer glutamaat kan worden toegevoegd aan eten. Het is “gezond’ want er hoeft minder zout in. Ik citeer een stukje van het voedingscentrum;
“Zout
Het is niet goed voor de gezondheid om te veel zout binnen te krijgen. Dit zorgt voor een langdurig verhoogde bloeddruk en hangt samen met een grotere kans op hart- en vaatziekten. Voedingsmiddelenfabrikanten zijn daarom bezig het zoutgehalte van hartige producten te verlagen. Door het toevoegen van glutamaat kan met 40% minder zout toch een vergelijkbare smaak gegeven worden. “
Nu ik het toch over zout hebt. Zou je aanraden om het stukje van kennislink te lezen.
Het geeft een heel goed overzicht hoe de discussie over zout nog altijd levendig is. Hoe dit allemaal begonnen is? Ik citeer de link;
“Al in 1972 beweert de Amerikaanse arts Lewis Dahl dat een zoutarm dieet een te hoge bloeddruk verlaagt. Hij toont de link aan bij zoutgevoelige ratten. Omgerekend blijken die echter pas een hoge bloeddruk te krijgen bij een hoeveelheid zout equivalent aan een halve kilogram per dag voor een volwassen mens. h3. Primitief versus geïndustrialiseerd
Daarop volgt een groots opgezette studie. Het eerste deel ervan, de inter-populatiestudie, vergelijkt het zoutgebruik van primitieve volkeren met weinig of geen hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten met dat van geïndustrialiseerde samenlevingen. Er blijkt een link te zijn. Het tweede deel van de studie, de intra-populatiestudie, vergelijkt zoutconsumptie en bloeddruk van individuen binnen één bevolkingsgroep. Ze vindt geen link. h3. Schoolkinderen in Chicago
Een intra-populatiestudie bij schoolkinderen in Chicago vindt in 1979 een duidelijke relatie, maar faalt tweemaal in haar poging om de resultaten te reproduceren. h3. Schotse intra-populatiestudie
In 1988 verschijnt een grootschalige Schotse intra-populatiestudie waaruit blijkt dat keukenzout geen effect heeft op de bloeddruk.”
En toch, het zat al in het beleid en moet koste wat kost verdedigd worden. meer meta-analyses. Meer schiften en corrigeren. En zoals altijd geldt ook dan “If you torture the data long enough, it will confess.”
Voor vezels geld echt hetzelfde. Als je jaaaaren het mantra ‘vezels zijn gezond- vezels zijn gezond -vezels zijn gezond’ aanhoort ga je dat op een gegeven moment geloven. ‘zit je verstopt eet je te kort stro – zit je verstopt eet je te kort stro – zit je verstopt eet je te kort stro. Je hebt een kritisch klap-in-het-gezicht moment nodig om daar eens kritisch over na te denken. “Dat is toch een krankzinnige aanname?” en dat is het ook.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3435786/
Ik citeer en vertaal; “CONCLUSIE: Idiopathische constipatie en de bijbehorende symptomen kunnen effectief worden verminderd door de inname van voedingsvezels te stoppen of zelfs te verlagen.” Daar is geen Spaans bij.
Elk meta analyse onderzoek waaruit blijkt dat je toch vezels moet eten anders trekken je oren naar links, krijg je platvoeten, of ruiken je scheten naar hondenadem. Wantrouwen. Het stond al in het beleid. En dat moet verdedigd. Let wel, ik wijt deze mensen geen kwade opzet. Dat is gewoon menselijk. Ze zijn er van overtuigd dat vezels gezond zijn en onbewust worden er keuzes gemaakt die de conclusies beïnvloeden.
Ik durf het nog sterker te vertellen. Ik ben er van overtuigd dat vezels de hoofdoorzaak zijn van verstopping.
Over vet. Ik probeerde te laten zien dat mensen van nature al, in vergelijking met alle andere zoogdieren veel vet hebben. Er zijn geen zoogdierjongen met meer vet dan die van de mens. Zegt verder niets maar is wel opmerkelijk. En het vergelijk met de bonobo’s? Is “familie” die veel en veel een veeeeel minder vet hebben dan een menselijke bodybuilder. Dit laat ook zien dat er meer aan de hand is met mensen en vet. Jager verzamelaars aten waarschijnlijk ook al honderduizenden jaren veel vet. Net als de inuit en de indianen die buffels jaagden en aten. Vet was de prijs. Niet mager vlees. Daar krijg je konijnenuithongering van. Bekend mee?
https://nl.wikipedia.org/wiki/Konijnenuithongering
De anecdote van Charles Darwin is heel veelzeggend. Hij is langer, staat in de link, maar hij schrijft.;
“De gaucho’s op de pampa’s echter zijn maanden achtereen bij elkaar en eten dan alleen rundvlees. Wel eten zij, zo is mij opgevallen, ook een groot deel van het vet, dat minder dierlijk van aard is, en zij hebben een grote hekel aan droog vlees, zoals dat van de agoeti.”
Er is meer met mens en vet dan je door jarenlange indoctrinatie zou denken. Dierlijk vet = gezond.
En nog over twinky guy. Je krijgt geen type 2 als je te dik bent. Je wordt te dik als je jarenlang de hele dag door te veel koolhydraten eet en je dus de hele dag met hoge insuline rondloopt, de insuline drukt de glucose in de vetcellen. Dus door de koolhydraten wordt je én dik én ontwikkel je type 2. Hart en vaatziekten krijg je door oxLDL, oxLDL ontstaat door oxidatie van “gezond” LDL. de oorzaak van het ontsteken van het LDL is hoge glucosewaarden in het bloed. Niet van vet eten. Je lichaam zorgt voor de cholesterol die het nodig heeft. 75% maakt het zelf, 25% haalt het uit de vette voeding. Eet je te kort vet dan maakt je lichaam 100% zelf aan. Met 25% die het liever uit vet had gehaald, maar ja, nood breekt wet. Dan maar iets mindere kwaliteit. Minder vet eten heeft geen effect op je cholesterolgehalte.
Wat bedoel er mee dat Sten Ekberg AMR met BMR verwart? Wat jij zo schrijft legt hij toch ook netjes uit? Of zie ik dat verkeerd?
Kevin Hall heb ik aandachtig beluisterd. Sorry, maar ik ben pas een paar weken bekend. Als je een beetje bekend bent met de theorieën die Ekberg aanhaalt deze onderzoeken deze niet onderuit halen. Ik zal de lessen die ik uit het verhaal van Kevin Hall haal hier kort toelichten.
Afvallen door calorierestrictie is zinloos.
Lichaamsgewicht wordt gereguleerd door het lichaam. (waarom dan toch een calorierestrictie-dieet proberen)
Leptin (hormoon) zorgt voor meer honger en verbranden van lichaamsvet.
Hij onderzoekt hoe de terugkoppeling processen van calorierestrictie werken.
Hij heeft het misschien wel onderzocht maar in deze uitleg wordt geen rekening gehouden met de manier van calorien-restrictie (minder vet/eitwit/koolhydraaten.)
Uit de intace-Expenditure tabel kun je zo halen dat je dus na een half jaar. 300 kcal minder eet dan eerder. En weer aan komt. Waarschijnlijk heeft het lichaam de BMR naar beneden bijgesteld. En komen je organen te kort. Heeft hij mogelijk onderzocht, niet over gehad.
Je bent niet sterker dan de natuur. Als je geen rekening houd met welke calorieën je binnenkrijgt krijg je meer honger. (dat zegt Ekberg ook. Hij zegt dat dit door de lage bloedsuiker komt. de “trek” na twee uur.) Deze kun je zelf ervaren na een weekje ketose.
De negatieve terugkoppeling is te sterk en wordt niet doorbroken op deze manier. (Dat zegt Ekberg ook niet).
Koolhydraten-insuline. Hij legt het model uit van de koolhydraat-insuline obesitas model. Geheel volgens Ekbergs verhaal.
Zijn onderzoek start niet helemaal volgens Ekbergs plan. Ik weet niet waarom de test met calorierestrictie opgezet wordt? Zonde. Afvallen met calorierestrictie is zinloos. Of je dat nu met vet of koolhydraten doet. Gaat hij kijken welke het minst slecht werkt? Er wordt een vergelijk gemaakt tussen koolhydraten restrictie met koolhydraten of vet. Ik snap wel dat hij dit test maar dit is niet hoe Ekberg zegt dat het werkt. Ekberg zegt. Stop met koolhydraten eten. en eet vet. Vet vlees, veel boter. enz. Maar zorg dat je heel laag in je koolhydraten komt. In deze fase druk je je lichaam in ketose. Dit is bij de een na twee dagen onder de 100 g koolhydraten, bij de ander kan dat wel een week duren en moet je nog lager in koolhydraten. Als dan je lichaam op vet draait. dan ga je niet aan de calorierestrictie maar ga je intermitterend vasten. dus je eet bijvoorbeeld 2 keer per dag. Lunch om 12:00 en diner om 18:00. Dan vast je lichaam van 19:00 tot 12:00 zo’n 15 uur. Het heeft dan de tijd om zonder insuline (die lichaamsvetverbranding voorkomt) om weer wat insulinegevoelig te worden. In deze fase vallen de meeste mensen ook al veel af. Zonder dat ze “trek” hebben. Het is heel vreemd om te ervaren dat als je een weekje zo in ketose zit dat de “trek” er niet meer is. Lekker eten tot je verzadigd bent en je kunt de hele dag door. De opzet van de proef van Kevin Hall snap ik wel. Het komt alleen overeen met verven zonder schuren. Je doet bijna alles goed maar toch bladdert de verf er meteen af “troep die verf, die is waardeloos”
Interessant is natuurlijk meteen dat het vetrestrictiedieet zorgt voor een enorme daling van insuline. Punt voor Ekberg.
Kan natuurlijk zo zijn dat het lichaam vet nodig heeft en daardoor met RC dieet meer lichaamsvet gebruikt. Maar dat is speculeren. (afvallen door calorierestrictie is zinloos! En toch proberen!) Praktisch onmeetbaar maar wel statistisch.
Nu moet je mij mogelijk helpen. Op 22:07 legt hij uit dat “Alleen het rc-dieet verminderde het energieverbruik tijdens slaap. Dat is toch goed nieuws voor het vette dieet? Er wordt zuiniger gedaan door het lichaam als hij geen vet krijgt? Misschien begrijp ik dit verkeerd.??
Ik hoor verder ook niets over kethose…..
Het commentaar op het onderzoek dat hij aanhaalt kan ik niets mee. Dat zou niet mijn commentaar zijn.
Ook het vervolgonderzoek, dat is nou net niet waar ik nieuwsgierig naar ben.
Insuline daalt enorm. Dat is (zegt Kevin Hall ook, heel heel interessant!!) Duidelijk effect.
Lekker in ketose.
Op 26:50 de uitslag van de vierweekse test. Sja. Weer calorierestrictie. En uit de tabel zou je ook uit kunnen halen dat het lichaam toch vet nodig heeft om te draaien. Zit het niet in het voedsel, haalt hij het uit het lichaam. Nogmaals, dit is niet hoe de theorie van Ekberg in elkaar steekt. Dat is over naar ketose, dan door intermitterend vasten je lichaam naar nieuwe lichaamsgewichtijkpunt halen.
Uit de meta-analyse (28 kcal, loos getal zegt hij zelf ook al) zou kunnen betekenen wat ik eerder zei, vet heeft je lichaam misschien nodig…)
High carb vs high fat heel goed effect op de insuline-niveau.
Mensen eten meer. Zou kunnen. net zoals calorierestrictie niet zorgt voor duurzaam gewichtsverlies.
Groente laat ik even zitten.
Blijft heel interessant allemaal.
Hallo Carlo,
Top! Wordt echt vrolijk van zo’n uitgebreide reactie op zo’n korte reactie!
Kan mij goed vinden in veel van je uiteenzetting. Zeker de eerste helft is bij mij ook bekend. In een notendop; “Er zijn geen giftige stoffen, alleen giftige hoeveelheden”
“More data are needed to elucidate whether CVD risks are likely to be influenced by the specific nutrients used to replace saturated fat.”
Hij zet met zijn verhaal over ldl-1&2 en ldl-3,4,5,6,7 een behoorlijk plausibel verhaal uiteen hoe veel ldl-3,4,5,6,7 door het Glycated raken van LDL beschadigd raakt en dat dit beschadigde ldl bloedvaten verstopt.
Zijn stelling is dus door hoge bloedsuikers raakt ldl beschadigd. Bloedsuiker raakt hoog door veel koolhydraten. 6 a 7 keer veel koolhydraten eten (ontbijten met ontbijtgraan, ontbijtkoek om 10:00, brood tussen de middag, koekje bij de thee en pasta of piepers s’avonds heeft als resultaat dat je dag in dag uit met verhoogde bloedsuiker rondloopt. Het lichaam doet het er wel op (we zijn ontzettend taai gebouwd) maar goed is het (kennelijk) niet. Of klopt dat verhaal van de beschadigde ldl niet?
Verder heb ik begrepen van deze meneer in deze video;
https://www.youtube.com/watch?v=pWd6iBYbJTQ&ab_channel=Dr.StenEkberg
Dat het vooral om de balans tussen omega 3 en omega 6 gaat, en niet te veel. Verder klinkt dat allemaal plausibel en weet ik er niet zo veel van. De beste man heeft het niet zo op de zwaarbewerkte zaad-olieen. Iets dat we nog maar honderd jaar aan ons dieet hebben toegevoegd. En (zo heb ik begrepen) uit “The oiling of america” dat voor 1910 hartfalen praktisch niet voorkwam. Van 1910 tot 1960 werd hartfalen een plaag. Wil hier nog eens verder induiken, maar goed, dat heb ik nog niet kunnen doen.
Verder schrijf je dat;
“Het eten van veel bewerkt en rood vlees hangt samen met een hoger risico op een beroerte, diabetes type 2, darmkanker en longkanker.”
Ik hoor van zowel Dr. Sten Ekberg als Dr Paul Mason dat er wel edepiologische studies zijn die een correlatie aantonen maar absoluut GEEN studies die daar een causaal verband tonen. Zou heel makkelijk kunnen dat mensen die veel rood vlees eten ook veel roken of drinken.
Er zijn wel rct gedaan naar roodvlees begrijp ik, maar iets statistisch is daar niets uitgekomen. Heb jij nog andere bronnen waarin dat is aangetoond?
Sorry als ik doordraaf, maar zag gisteren nog deze presentatie over de “Lipovore”. Mogelijk ken je de uiteenzetting al maar als we het over vet hebben vond ik dit toch wel mega-interessant.
https://youtu.be/b1C5wW7hePs
Eerste minuutje is wat stroef maar later heel goed.
Hoop dat je de tijd vind om iets te kijken & en mogelijk heb je er nog een eigen mening over. Die hoor ik heel graag!
Groeten, Bram
Hi Bram,
Graag gedaan.
Zonder helemaal down the rabbit hole te gaan, is het simpele antwoord: vervang je te veel verzadigd vet door te veel geraffineerde koolhydraten, dan verandert er niet veel. Daarom is het advies ook om beide met mate te nuttigen. Het klopt dus dat geraffineerde koolhydraten ook ongezond zijn.
Dat is inderdaad wel een probleem in een tijd waarin met te veel verzadigd vet nuttigt (vet vlees, volle melkproducten, roomboter, volvette kaas, etc.) en te veel geraffineerde koolhydraten (wit en bruinbrood, ontbijtkoek, koekjes, witte rijst, witte pasta, frisdrank, vruchtensap, etc.).
Het is niet of-of. Het is en-en.
De verhouding van omega-3 en -6 is irrelevant. Je kunt een 1:3-verhouding hebben en toch van allebei te weinig nuttigen of van allebei te veel. Daarom laat de reguliere wetenschap de verhouding los, omdat de interpretatie van uitkomsten over ratio’s niet duidelijk is. Zie ook: https://supersnelgezond.nl/omega-3-en-omega-6-verhouding/.
Wat ze wel belangrijk vinden is dat de inname van zowel omega-3 en omega-6 binnen de aanbevolen hoeveelheden zijn.
Qua (bewerkt) vlees, dat klopt. Er zijn geen studies die een causaal verband aantonen. Dat kunnen cohortonderzoeken niet. Net als er geen studies zijn die het causale verband aantonen als het gaat om roken. Er zijn ook geen RCT’s die aantonen dat roken slecht is.
Een RCT leidt tot een sterke bewijskracht voor causaliteit, maar dan moet je ingrijpen in de bestaande situatie en het is niet zo ethisch om een groep mensen tientallen jarenlang vlees te laten eten of te laten roken en een andere groep dat niet te laten doen om te kijken wie er wel of geen kanker krijgt ;-). Vandaar dat dat soort RCT’s niet bestaan.
Natuurlijk wordt data in cohortonderzoeken wel gecorrigeerd. En natuurlijk wordt er wel gekeken of iemand die veel vlees eet ook veel rookt of drinkt, om zo een vertekend beeld zo veel mogelijk te voorkomen.
Het document ‘Vlees – Achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding 2015’ (https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2015/11/04/vlees-achtergronddocument-bij-richtlijnen-goede-voeding-2015) geeft een goed inzicht hoe die adviezen tot stand zijn gekomen.
Het filmpje heb ik niet meer gekeken. Deze twee reacties kostte al aardig wat tijd ;-). Ik doe het graag, maar ik kan niet alle filmpjes kijken waar mensen naar verwijzen.
Mijn tip zou zijn om te voorkomen dat je verzaakt in de details. Voeding is zo veel meer dan stofjes. Zie ook: https://supersnelgezond.nl/nutritionisme/.
Kijk je op hoofdlijnen? Dat wordt het al snel duidelijk. Dit zijn de cijfers voor Nederland:
– Rook niet, toch doet 20% dan nog.
– Zorg voor gezond gewicht. Toch heeft 50% van overgewicht.
– Beweeg voldoende. Dat lukt 50% niet.
– Eet voldoende groente en fruit. Dat lukt 85% niet.
– Eet een keer (vette) vis per week. Doet 65% niet.
– Drink geen alcohol of niet meer dan een glas per dag. Meer dan 50% drinkt te veel.
– Beperk de zoutinname. Bijna 80% nuttigt te veel zout.
– Etc, etc.
Voor de bronnen voor deze data zie:
– https://www.wateetnederland.nl/
– https://volksgezondheidenzorg.info/
En ondertussen vechten voedingsdeskundigen elkaar de tent uit als het gaat om details waarover de meningen verschillen. Dat leidt echter alleen maar af van wat er écht toe doet.
Afsluitend, het document ‘Advies Richtlijnen goede voeding 2015’ (https://www.gezondheidsraad.nl/binaries/gezondheidsraad/documenten/adviezen/2015/11/04/richtlijnen-goede-voeding-2015/201524_Richtlijnen+goede+voeding+2015.pdf) geeft een goed inzicht in de totstandkoming van de adviezen en de wetenschappelijke inzichten die geleid hebben tot de reguliere adviezen. Ook geeft het op pagina 19 wat inzicht in de verschillende type onderzoeken en hun voor en nadelen.
Hier moet ik het bij laten. Ik hoop je toch een beetje op weg geholpen te hebben in het doolhof van leefstijladviezen :-).
Met gezonde groeten,
Carlo
Toch nog een kleine aanvulling, ook voor diegene die meelezen.
Er is een link tussen oxLDL en hart- en vaatziekten, maar de vraag is meer wat Mason met deze interventie nu heeft getest.
Hij heeft dus een patient gehad die te hoge cholesterolwaarden had. Die heeft hij geadviseerd om op een koolhydraatarm dieet te gaan. Die persoon is meer verzadigd vet gaan eten en de oxLDL-waarden veranderen.
Is dan koolhydraten door verzadigd vet vervangen het enige wat die persoon gedaan heeft? We weten dat er veel meer van invloed is op de oxLDL-waarden. Is de persoon meer gaan bewegen? Afgevallen door het dieet? Meer groente en fruit gaan eten? Etc. Dat zijn allemaal factoren die ook meewegen en de nadelige effecten van te veel verzadigd kunnen overschaduwen.
Sterker nog, iemand kan op een dieet van spons-cakejes gaan en er nog beter van worden: http://www.overcomeobesity.org/nutrition/professor-haubs-twinkie-diet-weight-loss-experiment/.
De bloedwaarden van die professor (cholesterol, glucose én bloeddruk) werden beter door het eten van sponse-cakejes aangevuld met een eiwitsupplement, multivitamine en wat groenten icm een negatieve energiebalans, waardoor hij ging afvallen. De voordelen van afvallen overschaduwen de negatieve aspecten van het dieet.
Er is dus veel meer van invloed en dat lijkt Mason niet mee te wegen. Mason, zoals eerder geconstateerd, lijkt belangrijke informatie (onbewust) uit te sluiten om zijn case te onderbouwen.
Hallo Carlo,
Ben je bekend met Paul Mason? Zeer interessant! Hij haalt toch heel wat van je stellingen onderuit?
https://youtu.be/NUY_SDhxf4k
Verzadigd vet is niet ongezond, met bewijs.
Hoi Bram,
Zou lijkt het wel, maar sluit mij daar niet bij aan. Ik zal een paar belangrijke punten benoemen, waarom ik mij daar niet bij kan aansluiten.
Mason zegt een hoop dingen die zeker kloppen, maar hij plaats sommige dingen in een verkeerde context of haalt ze uit context. Ook weegt hij zaken niet mee zoals ‘in plaats van wat’ en ‘hoeveelheid’. Dan loop je het risico om verkeerde conclusies te trekken.
Dit zal ik verder toelichting aan de hand van een paar voorbeelden.
Light frisdrank een gezonde keuze is als je het nuttigt in plaats van gewone frisdrank. Nog gezonder is als je frisdrank vervangt door water. Kies je light frisdrank in plaats van water, dan is light frisdrank een ongezonde keuze. Hier zie al een tegengestelde conclusie als het gaat om light frisdrank. Het ‘in plaats van wat’ is dus ontzettend belangrijk om mee te wegen.
Water is gezond. Maar, drink je 5 liter in een uur? Dan loop je het risico per direct te overlijden aan watervergiftiging. Kortom, ‘hoeveelheid’ is ook van enorm belang.
Context is ook van enorm belang. Zo is 2 liter water per dag voldoende, maar niet als je op een hete dag een marathon gaat lopen. Context is dus ook zeker van invloed.
Je kunt dus niet alleen naar een enkel stofje of voedingsmiddel kijken. Er moeten meer zaken meegewogen worden om een goede conclusie te kunnen trekken.
Mason legt in de eerste paar minuten de basis voor zijn claim dat verzadigd vet gezond is. Dit doet hij aan de hand van de conclusies van verschillende onderzoeken (zie 2m:56s).
Daar toon hij bijvoorbeeld dit stukje tekst uit de conclusie van het onderzoek van Siri-Tarino 2010:
“A meta-analysis of prospective epidemiologic studies showed that there is no significant evidence for concluding that dietary saturated fat is associated with an increased risk of CHD or CVD.”
Hij laat het tweede deel van de conclusie van dat onderzoek echter weg:
“More data are needed to elucidate whether CVD risks are likely to be influenced by the specific nutrients used to replace saturated fat.”
Zie het onderzoek hier: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20071648/.
Dat tweede deel is van enorm belang. Dit bespreek ik ook in mijn artikel hierboven. Als mensen die weinig verzadigd vet eten net zo veel risico lopen op hart- en vaatziekten, dan is het goed om uit te zoeken wat die dan wél aten in plaats van verzadigd vet. Is dat toevallig net zo schadelijk? En wat aten ze dan? Meer broccoli? Of meer geraffineerde koolhydraten, waarvan we weten dat die net zo schadelijk zijn als verzadigd vet? Dit staat verder uitgelegd in mijn artikel. Dit is wat ik bedoel met ‘in plaats van wat’. Het aangehaalde onderzoek toont dus niet aan dat veel verzadigd vet gezond is. Toch trekt hij op basis hiervan de conclusie: “it’s safe” (3m:31s).
Zo vertelt Mason ook over de rol van omega-6 in combinatie met ontstekingen. Dan denkt hij vanuit stofjes in plaats vanuit de passende context. Daar kun je aardig de mist mee ingaan. Net als alcohol ontsmet, maar alcohol drinken niet helpt als je besmet bent geraakt met een bacterie. Een stof kan een eigenschap hebben, maar je moet het wel in de juiste context plaatsen. Omega-6 is betrokken bij ontstekingen in het menselijk lichaam en veroorzaakt ze bij dieren, echter niet bij mensen. Zie ook: https://supersnelgezond.nl/omega-3-en-omega-6-verhouding/.
Ook rondom omega-6 gaat hij verder niet in op de hoeveelheid die iemand nuttigt. Zo nuttigen we helemaal niet te veel omega-6, maar inderdaad wel te weinig omega-3. Zie ook: https://supersnelgezond.nl/omega-3-en-omega-6-verhouding/.
Aan het eind zegt hij ook wat gekke dingen, zoals: “You don’t need just to eat fish to get your omega-3, grass fed beef will do fine”. Dit is het nadeel van in stofjes denken. Het advies is juist om rood vlees met mate te eten, omdat het eten van te veel rood en bewerkt vlees juist gezondheidsrisico’s met zich mee kan brengen. Het eten van veel bewerkt en rood vlees hangt samen met een hoger risico op een beroerte, diabetes type 2, darmkanker en longkanker. Zou je voldoende omega-3 uit vlees willen halen, dan eet je al te snel veel vlees. Zo raak je van de regen in de drup.
Hij zegt aan het eind ook: “farmed salmon had about 78% less omega-3 oil than wild caught salmon”. Naar welk onderzoek hij verwijst is niet duidelijk, maar als je simpelweg kijkt naar voedingswaardetabellen dan weet je dat het niet klopt. Verhoudingsgewijs bevat wilde zalm procentueel gezien meer omega-3, maar kweekzalm is veel vetter en bevat onder de streep meer omega-3:
– https://www.nutritionvalue.org/Fish%2C_raw%2C_wild%2C_Atlantic%2C_salmon_nutritional_value.html
– https://www.nutritionvalue.org/Fish%2C_raw%2C_farmed%2C_Atlantic%2C_salmon_nutritional_value.html
Ik hoop dat deze toelichting wat meer inzicht geeft en waarom de wetenschappelijke consensus nog steeds is: eet verzadigd vet én geraffineerde koolhydraten met mate.