Hoe beïnvloedt suiker je brein?

Stel je  warme net gebakken koekjes voor, krakende snoepjes, zijde glanzende chocolade taarten, ijshoorntjes met veel ijs… Loopt het water je al in de mond? Heb je ineens trek in een toetje?

Waarom? Wat gebeurt er in je hersenen dat je voedsel met suiker nog niet zo makkelijk kunt weerstaan?

Wat is suiker?

Suiker is een groep van moleculen die koolhydraten worden genoemd. Je vindt het in heel veel eten en drank. Kijk maar eens naar de labels van zoete producten die je koopt. Daar zie je geheid ingrediënten staan zoals; glucose, fructose, dextrose en sacharose. Maar ook fructosestroop, dadelstroop en invertstroop.

Suiker zit niet alleen in snoep en desserts. Het zit ook in bijvoorbeeld tomatensaus, yoghurt, gedroogd fruit, water met een smaakje, graanrepen, etc. Gezien suiker overal aanwezig is, is het goed om te weten hoe het je brein beïnvloedt. Wat gebeurt er als suiker je tong raakt? En verlang je naar meer als je een beetje suiker eet?

Hoe werken je hersenen?

Je neemt een hap van iets waar suiker in zit. Dan worden de smaakpapillen op je tong geactiveerd. Zoet proef je met de punt van je tong. Die smaakpapillen sturen een signaal naar de hersenstam. Vanaf daar gaat het signaal naar verschillende delen van je hersenen. Eén daarvan is de hersenschors (cerebral cortex). Verschillende delen van de hersenschors verwerken verschillende typen smaken zoals bitter, zout, zuur, umami (hartig) en zoet.

Vanaf hier wordt het beloningssysteem geactiveerd in je hersenen. Dit beloningssysteem bestaat uit series van elektrische en chemische reacties via neurologische verbindingen. Dat is een gecompliceerd netwerk. Maar het geeft wel antwoord op een onbewuste reactie. Waarom krijg je dat warme lekkere gevoel wanneer je een overheerlijke chocolade cake proeft? Dat is je beloningssysteem wat zegt: “Hmmmm, ja!”. Het wordt niet alleen beïnvloed door voedsel, maar ook door sociale omgang, seksualiteit en drugs. Dat zijn maar een paar voorbeelden van dingen en activiteiten die invloed hebben op je beloningssysteem.

Dit systeem kun je overbelasten. Dan start er een serie aan ongewenste effecten. Het gevoel van controleverlies, hunkeren en een verhoogde tolerantie ten opzichte van suiker.

Wat gebeurt er nog meer?

Laten we even terug gaan naar die hap waar suiker in zit. Dit reist af naar je maag. Uiteindelijk naar je darmen. Daar zijn ook receptoren aanwezig. Het zijn geen smaakpapillen, maar ze sturen wel signalen naar je hersenen. Ze geven aan wanneer je vol zit. Of dat je lichaam meer insuline moet produceren om te kunnen omgaan met de extra suiker die je binnen hebt gekregen.

De belangrijkste stof rondom het beloningssysteem is dopamine. Een belangrijke neurotransmitter. Er zijn heel veel dopamine receptoren in de voorkant van je brein, maar ze zijn niet gelijkmatig verdeeld. Sommige delen bevatten dichtbevolkte delen van receptoren. Die dopamine clusters zijn een onderdeel van je beloningssysteem.

Dingen zoals alcohol, sigaretten en drugs hebben een versterkend effect. Dat leidt er toe dat sommige mensen continue hunkeren naar die stoffen. In andere woorden, die zijn verslaafd. Suiker zorgt er ook voor dat er dopamine vrij komt. Niet zo extreem als met drugs, maar het is wel vergelijkbaar. Broccoli heeft dat effect niet. Dat zou een reden kunnen zijn waarom het minder makkelijk is om kinderen hun groenten te laten eten.

Gevarieerd eten is belangrijk

Over gezond eten gesproken. Stel dat je trek hebt en besluit een gebalanceerde maaltijd te eten. Vervolgens piekt je beloningssysteem. Hoe vaker je dat dan eet, des te minder effect het heeft op je dopamine niveau. Waarna het steeds minder effect zal hebben. Dat komt omdat het brein, in het geval van voeding, vooral aandacht heeft voor nieuwe of speciale smaken. Waarom?

Twee redenen. Allereerst om voedsel te herkennen dat bedorven is. Daarnaast omdat gevarieerd eten bijdraagt aan onze gezondheid. Dan is de kans namelijk groter dat je alle voedingsstoffen binnenkrijgt die je nodig hebt. Om die variatie erin te houden, moeten we in staat zijn om ander voedsel te herkennen. En nog belangrijker, we moeten een drang hebben om te variëren. Daarom dalen de dopamine levels wanneer het voedsel saai begint te worden.

Werkt suiker verslavend?

Nu terug naar die gezonde gebalanceerde maaltijd. Wat gebeurt er als je in plaats daarvan kiest voor een maaltijd met veel suikers. Als je nauwelijks suiker eet of niet veel tegelijk eet, dan is het effect hetzelfde als met een gebalanceerde maaltijd. Maar als je te veel eet, dan vlakken de dopamine levels niet uit. Ofwel, als je veel suiker eet dan blijft het beloningssysteem beïnvloed worden. Het blijft belonend voelen. Om deze reden lijkt suiker een klein beetje op drugs. Het lijkt een reden waarom mensen verslaafd raken aan suikers.

Denk nog eens even aan al die verschillende soorten suikers. Ze zijn allemaal uniek, maar iedere keer als je het tot je neemt start er een domino effect in je hersenen. Met het belonende gevoel als resultaat. Te veel, te vaak, daardoor gaan dingen mis. Dus ja, overmatig gebruik van suiker kan een verslavend effect hebben. Maar een keer een stukje taart niet.