Diabetes type 2 omkeren

Talloze succesverhalen zijn er online te vinden van mensen die hun diabetes type 2 hebben genezen of hebben omgekeerd. ‘Fake news’ of niet?

Wanneer heb je diabetes type 2

Normaal gesproken houdt het lichaam het bloedsuikergehalte precies in evenwicht: niet te veel en niet te weinig. Bij diabetes is dat evenwicht weg.

Of iemand diabetes heeft, kan alleen een bloedtest duidelijk maken. In het bloed wordt de hoeveelheid de bloedsuiker (bloedglucose) gemeten. Er wordt gekeken naar de volgende waardes.

Bloedsuikerwaarde – nuchter geprikt (acht uur daarvoor niets gegeten of gedronken behalve water):

• Onder de 6,1 mmol/l – geen diabetes
• Tussen de 6,1 en 6,9 mmol/l – voorfase van diabetes
• Boven de 6,9 mmol/l – diabetes

Bloedsuikerwaarde – niet nuchter geprikt (zo’n anderhalf tot twee uur na een maaltijd, op het moment dat er het meeste bloedsuiker in het bloed zit):

• Onder de 7,8 mmol/l – geen diabetes
• Tussen de 7,8 en 11 mmol/l – voorfase van diabetes
• Boven de 11 mmol/l – diabetes

Wat gaat er mis?

Bij diabetes mellitus type 2 is er sprake van een combinatie van meerdere factoren waardoor de bloedglucosewaarden te hoog worden. Enerzijds wordt er onvoldoende insuline aangemaakt door de alvleesklier (verminderde bètacelfunctie). Anderzijds is de werking van insuline verminderd waardoor de cellen in verschillende weefsels de beschikbare insuline niet optimaal kunnen gebruiken (insulineresistentie).

Kun je diabetes type 2 genezen of omkeren?

De discussie schiet vaak alle kanten op. Dat komt omdat er geen duidelijke definitie is voor het genezen of omkeren van diabetes type 2. Er wordt wel aan een definitie gewerkt voor wanneer diabetes type 2 is ‘omgekeerd’.

Waar is iedereen het dan wél over eens?

Waar iedereen het wel over eens is: er zijn mensen met diabetes type 2 die hun leefstijl aanpassen en geen medicijnen meer nodig hebben.

Wat bedoel je met leefstijl aanpassen?

Heb je diabetes type 2, dan kun je door het kiezen voor een gezondere leefstijl ervoor zorgen dat je lichaam weer beter reageert op insuline. Afvallen (in het geval van overgewicht), voldoende bewegen en gezond eten kunnen enorm bijdragen.

Je bloedsuiker wordt lager en stabieler. Er zijn dus verhalen bekend van mensen die daardoor helemaal geen insuline of medicijnen meer nodig hebben. Dat is goed nieuws!

Zijn er veel mensen die hier baat bij zouden hebben?

Jazeker. Ruim 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes. Dat is één op de viertien Nederlanders en elke week komen daar 1.200 nieuwe gevallen bij! Eén op de drie van de huidige volwassen Nederlanders krijgt diabetes type 2. Dit is berekend door onderzoekers van het Erasmus MC.

Kortom, een oplossing is zeer welkom!

Is omkeren hetzelfde als genezen?

Dit is weer een definitie-kwestie. Ben je genezen van diabetes type 2 als je geen medicijnen meer nodig hebt?

Dit zeggen sommige mensen bij wie het gelukt is wel…

Er zijn inderdaad mensen die dat zeggen, waaronder ook medici. Maar de vraag is of dit echt zo is.

Want?

Het hangt er vanaf wat er precies gelukt is. Denk eens aan een badkuip die overstroomt (hoge bloedglucose) doordat het afvoerputje (insuline resistentie en verminderde bètacelfunctie) verstopt is. Als je de kraan dichtdraait (stop met koolhydraten eten), dan stopt het overstromen (geen hoge bloedglucose meer). Maar, is hiermee het probleem, het verstopte afvoerputje, verholpen? Nee.

Hoe vertaal je dit naar de praktijk?

Stel dat iemand zijn of haar goede gewoonten loslaat of weer meer koolhydraten gaat eten, dan komt de hoge bloedsuiker weer terug. De ziekteverschijnselen waren slechts afwezig. In de medische wereld noemen ze dat ‘remissie‘.

Maar los van de definitie van ‘genezen’ of ‘omkeren’: het is natuurlijk fantastisch als het lukt om medicijn-vrij en zonder klachten te kunnen leven! Ik kan mij niet voorstellen hoe het is om bijvoorbeeld dagelijks meerdere malen te moeten prikken en insuline te moeten spuiten.

Los daarvan, door betere bloedsuikerwaarden, voel je je beter. Bovendien heb je minder kans op complicaties van diabetes type 2 op de langer termijn, zoals onder andere hart-en vaatziekten, oogproblemen of nierziekten.

Hoe kun je diabetes type 2 omkeren?

Het is eigenlijk vrij simpel, maar in de praktijk blijkt het nog niet zo makkelijk. Het gaat om: niet roken, afvallen (indien je overgewicht hebt), voldoende bewegen en gezond eten.

Die eerste drie snap ik wel, maar wat is gezond eten?

Gewoon gezond eten. Zoals ik het zo vaak uitleg. Eet voldoende groente en fruit. Vermijd geraffineerde koolhydraten (witbrood, witte pasta, frisdrank, vruchtensap, etc.). Kies voor de volkoren variant van brood, rijst en pasta, eet dit in bescheiden porties. Vlees met mate…

Ho ho! Koolhydraten? Die zijn toch juist de oorzaak?

Dit wordt vaak geroepen, maar het is een stuk gecompliceerder dan dat. Het is sowieso nooit één ding, het is een optelsom van verschillende factoren. Grof samengevat weten we dat roken, overgewicht, weinig lichaamsbeweging, ongezond eten (in de breedste zin van het woord), ouder worden en erfelijkheid de kans op diabetes type 2 verhoogt. Maar bij een deel van de mensen met diabetes type 2 zijn de oorzaken nog onduidelijk.

Hmmm, oké. Wat valt er nog meer onder gezond eten dan?

Eet één keer per week vis. Kies voor mager vlees en onverzadigde vetten in olijfolie, vloeibare margarine, ongezouten noten en zaden…

Ja, daaaag. Je vertelt precies het tegenovergestelde van wat ik online lees. Het zijn juist de mensen die Low Carb High Fat eten die resultaat boeken.

Er zijn inderdaad best een flink aantal mensen die hele mooie resultaten hebben geboekt met Low Carb High Fat (LCHF) of bijvoorbeeld het ketogeen dieet (keto). Door de hype wordt er veel over geschreven, maar de vraag is: wat zorgde nu écht voor het succes? Veel verzadigd vet eten of geen geraffineerde koolhydraten (witbrood, witte pasta, frisdrank, vruchtensap, etc.) meer nuttigen? Er zit nogal een groot verschil tussen koolhydraten verpakt in de vorm van een appel of verpakt in de vorm van een lollie. Of zijn ze gewoon in het algemeen minder troep gaan eten en meer gaan bewegen? Of is gewichtsverlies verantwoordelijk voor het mooie resultaat?

Wat is de succesfactor?

Door het beperken van de koolhydraten draai je de kraan dicht. Dit helpt een hoge bloedglucose te voorkomen. Dat heeft een aandeel.

Maar vaak vallen mensen ook af als ze hun leefstijl veranderen en hierdoor zie je al snel de bloedsuikerwaarden opknappen. Al na een paar kilo minder op de weegschaal, reageert het lichaam weer beter op insuline. Dit speelt een hele grote rol! Omdat ieder mens verschillend in elkaar zit, bestaat er echter geen dieet dat voor iedereen even geschikt is. Elk voordeel heeft zijn nadeel.

Wat is het nadeel van LCHF of keto dan?

De focus ligt tegenwoordig enorm op de koolhydraten. Dit als tegenhanger op ‘pas op met (verzadigd) vet’. Het is echter niet het een óf het ander, er zijn meerdere manieren om tot een ongezond eetpatroon te komen.

Koolhydraten zijn niet slecht, de geraffineerde koolhydraten (witbrood, witte pasta, frisdrank, vruchtensap, etc.) kun je wel beter vermijden. Keto is weer het compleet andere uiterste van ‘pas op met vet’. Het is dan ook de vraag wat de langetermijneffecten van keto zijn.

Soms zien mensen LCHF of keto als ‘excuus’ om lekker veel verzadigd vet te kunnen eten in de vorm van volle zuivel, boter, vet vlees, etc. Dat is sowieso onverstandig.

Wat heeft veel verzadigd vet met diabetes type 2 te maken?

Het nuttigen van veel verzadigd vet wordt, naast een hoog cholesterol en lage graad ontstekingen, ook gelinkt aan verminderde insulineproductie in bètacellen en insulineresistentie. Kortom, door koolhydraten te schrappen draai je de kraan dicht, de symptomen verdwijnen, maar het putje raakt op lange termijn misschien nog wel meer verstopt als je vervolgens veel verzadigd vet gaat eten. Dit soort nadelen worden alleen in het begin gemaskeerd door de gezondheidsvoordelen van het afvallen.

Dus afvallen speelt een grote rol in het succes?

Jazeker. Overgewicht weegt enorm zwaar als het gaat om het voorkomen en omkeren van diabetes type 2. Dit blijkt wederom uit zeer recent onderzoek.

Een paar kilo minder, als je overgewicht hebt, zorgt er al voor dat je lichaam weer beter reageert op insuline. Het kan hierbij helpen om minder koolhydraten te eten. Doe dit soort dingen altijd in overleg met je arts of diabetesverpleegkundig. Zeker omdat het invloed heeft op je medicatie. Een diëtist kan je hierbij ook goed adviseren en begeleiden.

Heb je nog een tip?

Jazeker, zorg ook voor voldoende beweging. Bewegen zorgt er ook voor dat je lichaam gevoeliger wordt voor insuline. Je hoeft niet fanatiek te gaan sporten: wandelen, fietsen of in de tuin werken is ook goed. Aanbevolen wordt om per dag sowieso een half uur, matig intensief, te bewegen.

Kan iedereen diabetes type 2 omkeren?

Hoeveel gezondheidswinst je kunt bereiken met bovenstaande adviezen hangt af van hoe lang je al diabetes type 2 hebt en ook van je leeftijd. Bij de een lukt het beter dan bij de ander. Ook hangt het er vanaf waar het zwaartepunt ligt. Is dat insuline resistentie of heeft het voornamelijk te maken met de cellen die insuline produceren?

Maar ook als medicijnen nodig blijven, is het de moeite waard om gezond te eten en genoeg te bewegen, want het verbetert de bloedsuiker en verkleint de kans op complicaties van diabetes type 2.

Ik wil er nog wel meer over lezen. Kun je mij nog een goed boek aanraden?

Laatst las ik een artikel op NU.nl over een arts die het licht had gezien, zoals hij het zelf noemde, na het lezen van een boek over ‘low carbohydrate living’. Hierna lukte het hem wel om zijn bloedsuikers laag te houden. Dat is natuurlijk een mooi resultaat en dat juich ik toe! Het verbaast mij alleen dat de arts vervolgens voedingsadviezen geeft op basis van zo’n boek.

Hoezo? Wat adviseer jij dan?

Er zijn gewoon, op wetenschap gebaseerde, voedingsrichtlijnen voor preventie en behandeling van diabetes type 2.

Het zijn richtlijnen vanuit organisaties zoals: de Nederlandse Diabetes Federatie, American Diabetes Association, European Association for the Study of Diabetes, Canadian Diabetes Guidelines en de Diabetes UK.

Wil je meer lezen over de preventie en behandeling van diabetes type 2? Lees dan de NDF Voedingsrichtlijn diabetes 2015.

En suppletie, zoals kaneelcapsules?

Ik ben hier geen voorstander van. Er is wel wat wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat er een significant verschil is, maar je moet ook kijken naar de effectgrootte. Is het effect in de praktijk ook dusdanig dat het echt de moeite waard is? Dan is het antwoord nee. Focus liever op de grootaandeelhouders, zoals eerder genoemd.

Wat is de conclusie?

Wil je met diabetes type 2 aan de slag door je leefstijl aan te passen? Top! Goede keuze. Door te kiezen voor een gezondere leefstijl kun je heel veel winst behalen en misschien wel je diabetes type 2 omkeren.

Overleg wel even met je arts of diabetesverpleegkundig en vraag om een doorverwijzing naar een diëtist ter ondersteuning.

Lijkt Low Carb High Fat of keto je toch wat, omdat je denkt dat het je gaat helpen om af te vallen? Overleg dat dan gewoon. Soms heiligt het doel de middelen en een goede diëtist kan je hier prima in begeleiden. Let wel, er zijn meer wegen naar Rome. Ook daar kan een goede diëtist je alles over vertellen.

Ik wens je in elk geval heel veel gezondheid toe en ik ben benieuwd hoe snel je de positieve effecten merkt van de keuze voor een gezondere leefstijl. Ga ervoor!

Help mee!

Welk eetpatroon en leefstijl je kiest is jouw beslissing. Ik verstrek alleen betrouwbare, praktische en motiverende informatie, gebaseerd op wetenschappelijk bewijs dat je kunt gebruiken bij het maken van jouw keuzes. Ik vermijd graag het geneuzel in de marge en focus op hetgeen waar de grootste winst te behalen is.

Deel het artikel gerust op social media en/of laat me weten wat je ervan vindt. Dankjewel, Carlo Kool.

Carlo Kool (1975) is voedingsdeskundige. Hij volgde onder andere de opleiding Gewichtsconsulent en diverse cursussen op het gebied van voeding en gezondheid van Wageningen University & Research.