Drie categorieën zalm
De ene zalm is de andere niet. Ik heb drie verschillende soorten zalmfilet uit het koelvak gepakt om ze vervolgens met elkaar te vergelijken:
- Kweekzalm
- Biologische zalm
- Wilde zalm
Wat is kweekzalm?
Voor gekweekte vis en schaal- en schelpdieren bestaat het ASC-keurmerk, dat garandeert dat er extra aandacht wordt besteed aan het behoud van de natuurlijke leefomgeving van vissen en dat het gebruik van antibiotica en chemicaliën zoveel mogelijk wordt beperkt.
Wat is biologische zalm?
Biologische vis is altijd kweekvis. Biologische zalm verschilt op een aantal punten als je het vergelijkt met “gewone” kweekzalm: de vissen hebben meer ruimte en er worden geen preventieve antibiotica gebruikt.
-
Receptenboek ‘Gezonde keuzes, simpel gemaakt’
€22,50Wat vandaag gezond is, is morgen weer ongezond. De verwarring is compleet. Carlo Kool, voedingsdeskundige, schrijver en eigenaar van Supersnel Gezond, doorbreekt de hypes, headlines en gezondheidsclaims. Lees verder….
-
Afvallen voor vrouwen met 4 weekmenu’s
€15,00Je ontvangt 84 recepten inclusief de boodschappenlijstjes, de inspiratielijst voor tussendoortjes, inspiratie voor alternatieve maaltijden en de gouden tips. De recepten zijn voor 2 personen, binnen 15 minuten te bereiden en superlekker! Lees verder….
Wat is wilde zalm?
Vis met het MSC-keurmerk is wilde zalm en wordt duurzaam gevangen. Dit betekent dat de kans op bijvangst veel kleiner is en visstanden duurzaam worden beheerst.
Verschil in voedingswaarden van zalm
Door het verschil, in bijvoorbeeld leefomstandigheden en voer, verschillen de voedingswaarden van de zalm ook behoorlijk. De kweekzalm is aardig vetgemest. Deze kweekzalm bevat ruim vier keer meer vet dan de wilde zalm.
Vet vs. vet
Doordat de kweekzalm ruim vier keer zoveel vet bevat, bevat de kweekzalm per stukje van 100 gram ook veel meer omega-3 vetzuren (positief). Vroeger was dat zelfs veel meer, maar door aanpassingen in het voer is dit de afgelopen tien jaar zo’n 50% minder geworden [1]. Nog steeds bijna twee keer zoveel vergeleken bij wilde zalm.
Echter, kweekzalm bevat ook meer omega-6 vetzuren en meer verzadigd vet (meer verzadigd vet is minder positief) vergeleken bij de wilde zalm.
De biologische zalm zit het dichts tegen de kweekzalm aan. Dat is logisch, gezien het ook kweekzalm is 😊.
De voedingswaarden tabel
Een andere bijkomstigheid van al dat vet is dat de kweekzalm twee keer zoveel calorieën bevat vergeleken bij wilde zalm. Dit zijn de voedingswaarden van de kweekzalm, biologische zalm en wilde zalm. Hier zie je ook het verschil in vet goed terugkomen.
| Voedingswaarden per 100g | Kweekzalm | Biologische zalm | Wilde zalm |
| Energie | 220 kcal | 200 kcal | 110 kcal |
| Vet | 16 g | 13 g | 3,5 g |
| Waarvan verzadigd | 2.5 g | 3 g | 0,6 g |
| Waarvan enkelvoudig onverzadigd | 8 g | 7 g | 1,5 g |
| Waarvan meervoudig onverzadigd | 5.5 g | 3 g | 1,5 g |
| Koolhydraten | 0 g | 0 g | 0 g |
| Waarvan suikers | 0 g | 0 g | 0 g |
| Voedingsvezel | 0 g | 0 g | 0 g |
| Eiwitten | 19 g | 20 g | 20 g |
| Zout | 0.2 g | 0,3 g | 0,2 g |
De kleur van de zalm
Wist je dat de kweekzalm zijn kleur dankt aan een kleurstof in het voer? Zouden ze die kleurstof niet toevoegen, dan zou de kweekzalm grijs/wit zijn. Dit klinkt onnatuurlijk, maar het valt mee. De kleurstof die kweekzalm via het voer binnenkrijgt, is dezelfde die zijn wilde soortgenoten zalmroze maakt.
Die kleurstof is astaxanthine en dit maken algen aan als ze gestrest zijn. De algen staan op het menu van garnalen, die er op hun beurt een roze kleur van krijgen. Als de wilde zalm vervolgens een hap garnalen neemt, belandt de astaxanthine in zijn vet en spierweefsel. Hierdoor kleurt de zalm roze.
Waarom flamingo’s roze zijn? Jep, zelfde verhaal.
Zware metalen
De hoeveelheid zware metalen in vis verschilt per soort en afkomst (kweek of wild). Ook verschilt het per type zwaar metaal (cadmium, kwik, lood, arseen, tin, etc). Kort samengevat, beide soorten zalm (kweek en wild) zijn veilig om te eten. De hoeveelheid zware metalen is enorm klein en de gezondheidsvoordelen van een stukje vette vis per week zijn vele malen groter. Zie het artikel Vis en zware metalen voor meer informatie.
Conclusie
Kies sowieso zalm met een keurmerk. Ikzelf geef vervolgens de voorkeur aan wilde zalm. Dit bevat per 100 gram dan wel wat minder omega-3 vetzuren, vergeleken bij kweekzalm, maar het bevat ook minder verzadigd vet en minder calorieën. Dit zijn mijn redenen om voor wilde zalm te kiezen.
Welke zalm kies jij graag en waarom? Ik ben benieuwd!
- Sprague, M., Dick, J. R., & Tocher, D. R. (2016). Impact of sustainable feeds on omega-3 long-chain fatty acid levels in farmed Atlantic salmon, 2006–2015. Scientific reports, 6, 21892.
Help mee!
Welk eetpatroon en leefstijl je kiest is jouw beslissing. Ik verstrek alleen betrouwbare, praktische en motiverende informatie, gebaseerd op wetenschappelijk bewijs dat je kunt gebruiken bij het maken van jouw keuzes. Ik vermijd graag het geneuzel in de marge en focus op hetgeen waar de grootste winst te behalen is.
Deel het artikel gerust op social media en/of laat me weten wat je ervan vindt. Dankjewel, Carlo Kool.
Carlo Kool (1975) is voedingsdeskundige. Hij volgde onder andere de opleiding Gewichtsconsulent en diverse cursussen op het gebied van voeding en gezondheid van Wageningen University & Research.
Dag Karen,
Het is een lang antwoord geworden, maar ik denk dat je daar wel het meeste inzicht uit kunt halen.
In wilde zalm zit de natuurlijk vorm van astaxanthine.
Ik kweekzalm is het op basis is van de synthetische variant. Het is mijn niet duidelijk of de sytentische vorm ook gebruikt mag worden in de biologische zalmkwekerij.
Het is mogelijk dat het gebruik van synthetische astaxanthine in de biologische zalmkwekerij toegestaan onder bepaalde omstandigheden. De specifieke regelgeving en normen voor biologische landbouw kunnen variëren tussen verschillende landen en certificeringsinstanties.
Je zou denken van niet, maar ik kan online geen goede bron vinden die dit beschrijft.
De vraag die je kunt stellen is of de herkomst van astaxanthine relevant is in de keuze voor wilde of gekweekte zalm.
In een uitgebreid artikel van de Volkskrant (https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/wat-doen-die-kleurstoffen-in-mijn-zalm~b64ed987/) staat het volgende:
——————
‘De astaxanthine die daarbij ontstaat, is op moleculair niveau praktisch hetzelfde als de astaxanthine in de natuur’, zegt chemicus Yannick Weesepoel van Rikilt Wageningen UR, die op het stofje promoveerde. ‘Voor je lichaam maakt het dus weinig uit of de astaxanthine uit de fabriek komt of uit een alg.’
Het molecuul heeft een gelijkwaardige structuur als bètacaroteen – het stofje dat wortelen en sinaasappels oranje doet uitslaan – maar dan met aan weerszijden een paar zuurstofatomen extra. Die opbouw maakt van astaxanthine een relatief goede antioxidant. Antioxidanten beschermen het lichaam tegen vrije radicalen; agressieve stoffen in het lichaam die cellen en weefsels kunnen beschadigen. Met dat biologisch mechanisme in het achterhoofd is het niet gek dat sommige producenten potjes aanbieden met astaxanthinepillen. Toch is het onnodig om die te kopen; het lichaam krijgt via groente en fruit al genoeg antioxidanten binnen. Er is geen bewijs dat we gebaat zijn bij extra slikken. In sommige studies leek het risico op kanker zelfs toe te nemen bij het nemen van antioxidantsupplementen, zo meldt het Voedingscentrum.
De dosis doet ertoe, is een van de belangrijke lessen van voedingsonderzoek. Een stof is zelden alleen maar goed of slecht voor je, het hangt er vanaf hoeveel je ervan binnenkrijgt.
[…]
Weesepoel: ‘Mensen krijgen bij het eten van zalm hoogstens een paar microgram astaxanthine binnen, een volstrekt verwaarloosbare hoeveelheid op ons totale dieet. Het zou me dan ook niks verbazen als de kleurstof in normale hoeveelheden helemaal niks doet met ons lichaam. Niet positief dus, maar ook niet negatief.’
——————
Nu lees je echter veel positieve berichten online over (natuurlijke) astaxanthine. Maar dat zijn in de regel berichten van/gesponsord door/over genomen van verkopers van supplementen. Die proberen het potje met astaxanthine te verkopen door allerlei positieve suggesties te geven. Als zo’n tekst al verwijst naar wetenschappelijk onderzoek, dan is dat vaak naar gesponsorde studies, dierenstudies of zeer klein opgezette onderzoeken. Helaas is helaas is het aantal gepubliceerde humane studies met astaxanthine tot nu toe beperkt. Overtuigend bewijs is er dus niet voor al die suggesties.
Vooral gezond eten en eens per week een stukje (vette) vis is dus belangrijker dan of het nu kweek of wilde zalm is.
Dank voor de uitgebreide uitleg Carlo
Helaas zijn er veel tegenstrijdigheden te vinden over astaxanthine op het internet.
De synthetische vorm blijft mij toch gewoon niet gezond lijken.
Liever puur natuur wat mij betreft.
Op zalmverpakkingen staat er ook niets over vermeld, men weet dan niet waar men aan toe is. Terwijl ik las dat melding hiervan verplicht is.
Maar zeer bedankt voor de moeite!
Mvg Karen
Hi Karin,
Graag gedaan en dankjewel voor de waardering.
Ja klopt, er helaas heel veel ruis online over van alles en nog wat. Enorm vermoeiend, vind ikzelf.
Of iets synthetisch is of natuurlijk is, maakt niet uit. Je lichaam reageert op de stof, niet op de herkomst. Dat ‘natuurlijk’ goed en gezond is, is een suggestie waar de industrie ons mee probeert te hypnotiseren. Het staat tegenwoordig bijna op elk product. Maar 100% natuurlijk is zeker geen garantie dat het gezond is. De natuur produceert enorm veel gifstoffen. Denk bijvoorbeeld aan wildplukken. Wildplukken is letterlijk levensgevaarlijk als je geen kennis van zaken hebt. Voor je het weet, pluk iets wat giftig is en loop je het risico per direct te overlijden als je het zou eten.
De dosis van iets is dan ook weer belangrijk. Water is gezond om te drinken, maar drink je 5 liter in een uur? Dan loop je het risico te overlijden aan watervergiftiging.
Al dit soort nuances en context missen vaak en veel uitspraken en gezondheidsclaims worden zelden goed onderbouwd. Dat maakt het enorm lastig om te bepalen wat nu wel of niet gezond is.
Mijn tip is om te voorkomen dat je je blindstaart op details. Vaak gebruik ik de metafoor van een plastic of metalen ventieldopje van een autoband. Metalen ventieldopjes zijn beter, maar dat bepaalt niet of de auto goed is. Het hebben van vier banden, de carrosserie, de motor, het stuur, een gas- en rempedaal, enzovoort, zijn veel belangrijker en wegen veel zwaarder bij het bepalen of het een goede auto is. Zo bepaalt één stofje ook niet of iets gezond is of niet. Het gaat om het complete eetpatroon.
Mijn algemene tip aan iedereen is: focus op de grootaandeelhouders (zie bijvoorbeeld het korte overzicht van de Gezondheidsraad: https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2015/11/04/richtlijnen-goede-voeding-2015). Daar is voor bijna iedereen winst te behalen en de adviezen zijn goed onderbouwd.
Hopelijk helpt deze extra informatie je om je weg te vinden door de online wirwar.
Met gezonde groeten,
Carlo
In de info over Astaxanthine in Zalm mis ik het belangrijkste deel:
In welke van de 3 type Zalm zit de natuurlijke Astaxanthine en in welke de syntetische Astaxanthine!
Kunt u mij dit aub vertellen?
Mvg